Naaien voor beginners (1): basisbenodigdheden

Voor het zelf (leren) maken, vermaken, verstellen of herstellen van kleding zijn een aantal 'kleermakersgereedschappen' nodig. Een goed uitgeruste fourniturenzaak zal er vol mee liggen.

Toch is het niet noodzakelijk om alles op dit gebied tegelijk aan te schaffen; een aantal basisbenodigdheden zal over het algemeen al goed volstaan voor het met de hand doen van naaiklusjes.

Naalden

Naalden zijn er in vele lengten en dikten, waardoor je de juiste naald bij de juiste stof kunt gebruiken (bijvoorbeeld kleine, dunne naalden bij fijne, tere stoffen). Naalden zijn vaak in een sortering van groot naar klein (en van dik naar dun) in een koker of doosje te koop. Zorg ervoor dat de naalden droog (voorkom roest) en glad blijven; met een stroeve naald valt niet te naaien. Een draadinsteker kan ook een handig attribuut zijn; het is meestal een dun folieachtig stukje met een fijn, dubbelgevouwen metaaldraadje. (Steek het dubbele metaaldraadje door het oog van de naald, steek dan het garen door het dubbele metaaldraadje, trek de draadinsteker terug waardoor de draad in de naald getrokken wordt.)

Voor specifiek materiaal, van zeildoek tot tapijten toe, bestaan aparte, speciaal voor dit doel gemaakte naalden. Deze zijn meestal te vinden in een handwerk- of fourniturenwinkel. Bij het naaien van zwaar materiaal kan een (liefst metalen) vingerhoed handig zijn om de naald door de stof te duwen – anders heeft je vinger er wel heel veel van te lijden.

Spelden

Een doosje spelden is onmisbaar bij naaiwerk, of je nu een losse zoom wilt herstellen of een nieuw kledingstuk wilt maken. Spelden zorgen ervoor dat de zoom of naad, het patroon op de stof blijft zitten zoals je het hebt ingespeld, totdat het is geknipt of genaaid. Spelden met een stevige (gekleurde) kop zijn het makkelijkst om mee te werken; je kunt ze goed beetpakken en ze zijn goed zichtbaar. Een speldenkussen of misschien een klein (oud) knuffelbeest is erg handig om de spelden in te steken en bij de hand te hebben.

Naaigaren

Naaigaren wordt gekozen in de kleur, die het beste bij de betreffende stof past, waarbij geldt liever iets donkerder dan iets lichter. Aan te raden is om een aantal standaardkleuren in huis te hebben, zoals bijvoorbeeld wit, zwart, licht- en donkerblauw, licht- en donkerbruin en/of licht- en donkergrijs. Het meest verkrijgbaar is synthetisch (naaimachine-) garen; het fijne garen kan zowel bij naaiwerk met de hand als op de naaimachine worden gebruikt. Synthetisch garen is in allerlei kleuren te koop.

Soms zie je nog wel katoenen (hand-) garen te koop; het garen is goedkoper, dikker, in minder kleuren verkrijgbaar en alleen geschikt voor handnaaiwerk (bijvoorbeeld uitstekend voor het aanzetten van knopen). De naald van de naaimachine kan dit garen echter niet verwerken.

Rijggaren

Rijggaren is een dik, stroef, makkelijk te breken garen, meestal in gebroken wit, maar soms ook in een kleurtje (voor witte en lichtgekleurde stoffen). Rijggaren wordt vrijwel alleen gebruikt bij het doorslaan (met dubbele rijgdraad aftekenen van patroon of de stof – in plaats van kleermakerskrijt) en aaneen rijgen van de zelf te maken kleding (van een patroon), zodat het gepast kan worden zonder gevaar van prikkende spelden.

Kleermakerskrijt

Kleermakerskrijt wordt gebruikt voor het aftekenen van zomen en/of het tekenen van een patroon op de stof. Kleermakerskrijt is een iets snellere manier dan doorslaan, om een patroon op de stof te projecteren, maar kent wat meer risico's voor wat betreft vlekken. Zo kun je het beste altijd eerst controleren of het krijt makkelijk uit de stof te borstelen is (namelijk niet altijd het geval). Ook moet alle krijt van het kledingstuk af zijn, vòòr je het gaat strijken; door de warmte kan krijt zich blijvend aan de stof gaan hechten.

Centimeter

Meten is weten; dat geldt niet alleen voor de timmerman, maar ook voor de kleermaker. Kies als centimeter het liefst één die stevig is en metalen of harde kunstof uiteinden heeft. Probeer de centimeter niet te laten kreuken of rekken, rol 'm niet op tot een balletje (buitenste gedeelte kan dan extra rekken), want dan is de centimeter niet meer nauwkeurig.

Schaar

Van een schaar kun je heel lang plezier hebben, kies er daarom één van een goede kwaliteit. Voor naaiwerk is een echte stoffenschaar (een flinke schaar met een gebogen kant) de beste optie. Daarnaast is een klein schaartje en/of een tornmesje erg handig voor het afknippen van draadjes of uittornen van stiksel.

Naaidoos of naaimandje

Om alle naaispulletjes een beetje bij elkaar en goed georganiseerd te houden, is een naaidoos of naaimand onontbeerlijk. Hierin heb je dan in één oogopslag alles bij de hand.

Naaimachine

Voor een klein naaiklusje, zoals het aanzetten van een knoop, is een naaimachine niet direct nodig. Maar wanneer er grotere klussen zijn (bijvoorbeeld de zoom uit een vitrage of een losse naad bij een dekbedhoes) of er zelf kleding wordt gemaakt, dan is een naaimachine onontbeerlijk. Voor het kiezen van de juiste machine kun je het beste naar een speciaalzaak gaan en je uitvoerig laten informeren. Naaimachines zijn er van vrij simpel tot bijzonder veelzijdig. Eén ding hebben ze gemeen: ze kunnen allemaal naaien. Afhankelijk van het doel waarvoor je de machine wilt gebruiken, zijn ze er in alle soorten en maten en natuurlijk prijsklassen. Kies, als je zelf vaker kleding wilt gaan maken of met de machine bijzondere toepassingen wilt kunnen verrichten (zoals bijvoorbeeld borduren), het liefst voor één met meer mogelijkheden; je zult er later veel plezier van hebben.

Strijkijzer en strijkplank

Misschien niet het eerste waar je aan denk bij naaien, maar een versteld, vermaakt of nieuw naaiwerk of kledingstuk ziet er pas echt goed uit, wanneer het is gestreken of opgeperst. Een strijkijzer en strijkplank zijn dan ook onmisbare attributen.

Overige spullen

Voor het overige zijn het vooral de naaibenodigdheden, die je bij een specifieke naaiklus nodig hebt, zoals bijvoorbeeld een nieuwe rits, gewone knopen of drukknopen, elastiek, kantjes, randjes, lintjes en strikjes, biaisband om af te biezen of om lusjes van te maken, patroonpapier, een radeerwieltje om (oude) patronen mee uit te raderen enz. enz. enz. Deze kun je het beste aanschaffen als je ze nodig hebt en er mee gaat werken.