Whisky is een van de bekendste, populairste sterke dranken. Het wordt veelal in Ierland en Schotland gemaakt van één of meerdere soorten gerst. De wijze waarop en de plaats waar de whisky gemaakt wordt bepalen veel van de smaak, geur en kleur van deze drank. Ook zit er een groot verschil tussen een blended en een single malt whisky. Omdat zowel Ierse whiskey als Schotse whisky onder de sterke alcoholhoudende dranken vallen, wordt er veel accijns over geheven. Dit maakt dat whisky erg duur kan zijn. Daarnaast is whisky is net als bv. bier erg persoonlijk: niet iedereen vindt elke soort lekker. Het is dan ook lastig om een fles whisky cadeau te doen aan iemand, of om er zelf een te kiezen. Zeker omdat het vaak best dure flessen zijn van minstens €15 á €20. Hieronder vindt u wat meer info en een divers aantal lekkere, betaalbare whisky's om iemand mee te verassen of om zelf van te genieten.

Inhoud

• Wat is whisky en hoe wordt het gemaakt?
• Het verschil tussen Ierse whiskey en Schotse whisky
• De lekkerste, betaalbare whisky's
• Goedkope, lekkere whisky (ongeveer €20)
• Betaalbare single malt whisky's (€20 - €30)
• Luxere Schotse whisky's (€30 - €40)
• Goede whisky vinden

Wat is whisky en hoe wordt het gemaakt?

Whisky is een sterke drank, met ongeveer 40% alcohol. Het wordt gemaakt van een beslag van water en gerst. De gerst ontkiemt door aanwezigheid van het water en wordt vervolgens weer gedroogd boven een vuur. Het drogen is heel belangrijk, want de geur van de rook bepaalt een groot deel van de uiteindelijke geur (en smaak) van de whisky. Ook belangrijk is of er maar één soort gerst (single malt whisky's) of meerdere soorten worden gebruikt. Meestal zijn single malts beter ronder en zachter van smaak.
Na het drogen van het gerstmengsel zorgt gist, een soort schimmel, vervolgens voor een omzetting van de suikers in de gerst naar alcohol. Het ontstaan van deze alcohol gebeurt op een vergelijkbare manier als waarop dat bij bier gebeurt. Tot op dit punt lijkt het mengsel ook zeer sterk op bier. Tot slot wordt de whisky gedestilleerd: ongewenste stoffen en een deel van de vloeistof worden van het alcoholhoudende mengsel gescheiden doordat de whisky verdampt en weer wordt opgevangen.

Uiteindelijk wordt de whisky op vaten gerijpt. Deze vaten bepalen ook een deel van de smaak, geur, en met name de kleur van de whisky. De periode die de whisky op het vat rijpt is de 'leeftijd' van de whisky. De whisky wordt na een periode van veelal 10, 12 of 18 jaar gebotteld. Andere 'leeftijden' komen ook vaak voor. Nadat de whisky in de fles zit blijft hij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld wijn, zoals hij op dat moment is. Er worden soms meerdere whisky's gemengd om een nieuwe whisky te maken. Deze whisky's heten blended whisky's en zijn een soort tegenhanger van de single malt whisky's (en vaak, maar niet altijd goedkoper en minder lekker in het goedkopere segment). De smaak kan door het blenden over de jaren heel cosequent worden gehouden.

Het verschil tussen Ierse whiskey en Schotse whisky.

Whisky (eindigt op -y) is afkomstig uit Schotland en whiskey (eindigt op -ey) uit Ierland. Er bestaat nog steeds onduidelijkheid over of de Schotten of de Ieren nou deze drank hebben uitgevonden. Over het algemeen kenmerkt een Ierse whiskey zich door een iets lichtere smaak, met vaak een iets fruitigere, bloemigere geur. Dit komt voor een groot deel omdat de Ierse bodem minder turf bevat dan de schotse bodems. Schotse whisky's worden in het begin van het proces namelijk vaak boven turfvuren gedroogd. De rook van deze turf ruikt heel sterk en komt echt terug in de whisky. Met name Schotland kent een aantal bekende whiskystreken, die erg kenmerkend kunnen zijn. Het verschil tussen een whisky uit de streek Islay of uit de streek Speyside is meteen aan de whisky te ruiken, ook als u geen whiskykenner bent.

De lekkerste, betaalbare whiskys.

Een fles whisky kost al snel meer dan 25 euro. Een voorbeeld van een bekende, goedkope whisky voor een klein budget is red label, van Johnny Walker. Deze wordt echter niet door iedereen even lekker gevonden, het is echt een beetje het "instapmodel". Voor goede whisky betaalt men anderhalf tot twee keer zoveel, maar het kan altijd gekker, tot wel honderden euro's. De whisky's die hier besproken worden kosten tussen de €20 en €45. Let wel: smaken verschillen en er valt niet over te twisten.

Goedkope, lekkere whisky (ongeveer €20)

De bekendste betaalbare whisky is wellicht Johnny Walker (red label). Er zijn voor dat geld of zelfs voor een paar euro minder echter een stuk lekkerdere whisky's verkrijgbaar. Een alternatief voor ongeveer €20 is The Black Grouse: een rokerige, kruidige blend uit de Schotse streek Islay, met een zachte nasmaak.
Of koop bijvoorbeeld een flesje Jameson: een Ierse blended whiskey die verkrijgbaar is in flesjes van 35cl - 100cl. Deze whiskey is wat minder scherp dan de Johnny Walker red label, en naast puur gedronken ook lekker in koffie of cola. (Meng ook nooit dure, delicate whisky met koffie of cola. Dat is eeuwig zonde, want een groot deel van de smaak komt niet boven de koffie of colasmaak uit!). Deze whisky is vrij goedkoop en zeker omdat er ook 35cl flesjes te koop zijn maakt dit het een leuk cadeautje.

Betaalbare single malt whisky's (€20 - €30)

In deze prijsklasse is de aanrader de Glenfiddich 12 jaar oude Schotse whisky uit de streek Speyside. Deze single malt whisky Ruikt en smaakt vrij licht, fruitig, bloemig, maar bevat ook een hint van karamel- en kaneelachtige smaken. Whisky's variëren in samenstelling van "waterig" tot "olieachtig" en deze whisky is wat wateriger. Dit heeft echter geen betrekking op de smaak, maar op de vloeistof zelf, dus de substantie. Het is een typische Speyside whisky.
Rond de €30 euro vindt men ook de Bowmore Legend. Deze whisky is ook erg lekker, maar ruikt en smaakt een stuk turfachtiger. In tegenstelling tot de fruitige Glenfiddich is dit een echte whisky uit de Islay streek: sterke geuren en smaken die doen denken aan rook, de zee, aarde, met een zoete, pure smaak. Hoewel woorden als rook, hout, zilt en grond vaak gebruikt worden bij het omschrijven van de smaak van een whisky, wil dit niet zeggen dat deze whisky's vies zijn. Integendeel, whisky uit de streek Islay heeft een heleboel liefhebbers en er zijn dan ook relatief veel destilleerderijen op het eiland.
In de aanbieding vind men voor €30 ook een echte lekkere blended whisky: Dimple 15. Naast een complexe smaak is deze whisky gevangen in een zeer unieke, chique fles, wat het een tot mooi cadeau maakt.

Luxere Schotse whisky's (€30 - €40)

In deze prijsklasse komen echt heel mooie opties beschikbaar. De flessen zijn wel een stukje duurder, veelal rond €40, maar het verschil in kwaliteit is dan ook groot.
Voor ongeveer €34 vindt men de tweede whisky van de Bowmore destilleerderij op dit lijstje: Bowmore 12. Met een mooie aanbieding is deze geregeld voor €30 te krijgen. Deze whisky is bij velen favoriet. Hetzelfde als bij de hierboven beschreven Bowmore Legend is van toepassing: een échte islay. Trekt men de fles open, dan is de geur van grond, turf en heel erg veel rook niet te missen. De smaak is echter verrassend zacht, rond, en in contrast met de rookgeur bijna fris te noemen. Voor het geld is dit echt een uitstekende whisky, de verhouding prijs/kwaliteit ligt echt heel gunstig.
De tweede aanrader is de Isle of Jura van 10 jaar oud, niet heel verrassend afkomstig van het Schotse eiland Jura. Ook een vrij krachtige, warme whisky.
Ook de Glenfiddich destilleerderij heeft een mooie fles in deze prijsklasse: Glenfiddich 15. Deze Speyside whisky is erg licht, zoet en fris en heeft tonen van vanille, en citrus. Niet te missen is de wat houtige smaak, afkomstig van de eikenhouten vaten waarin deze prima whisky gerijpt wordt, gedurende 15 jaar.
Dalwhinnie 15, een Highland whisky, valt nét boven de 40 euro maar is geregeld voor minder te vinden. Een heerlijke bittere, bijna romige en zoete whisky die 'groen' smaakt. Het bevat veel aroma's van gras en mos lijkt het. Doet denken aan honing.
Ook een heel fijne, allesbehalve scherpe en rokerige whisky is de Highland park 12. Deze fles doet denken aan een zonnige lenteweide met veel bloemen, door de smaken van jasmijn, honing en citrus. Een heel ingewikkelde maar verfijnde smaak, met veel afzonderlijke smaken die toch zeer goed bij elkaar passen. Echt een aanrader.
De afsluiter is een whisky die zeer gewaardeerd wordt, maar die niet voor de beginnende whiskydrinker geschikt is: Laphroaig 10. Deze fles vertegenwoordigt alles waardoor de Islay streek zich kenmerkt. Hij ruikt zeer sterk naar turf, rook, iets wat lijkt op diesel, ruikt naar de zee en geurt dus erg ziltig. De smaak is erg sterk en kruidig, bijna medicinaal en de whisky heeft een heel lange afdronk: de smaak blijft lang in de mond hangen. Een sublieme whisky, ook al doen woorden als "diesel" en "zeewier" dat misschien niet vermoeden. Een absolute topper en de belijving van de streek Islay.

Goede whisky vinden

Absoluut de beste manier om een goede whisky te vinden is natuurlijk: proeven! Omdat flessen vaak als nel 30 euro kosten is dit niet altijd even gemakkelijk. Goede slijters hebben echter vaak kleine proefpakketjes te koop. Deze bestaan dan uit één flesje, of uit meerdere flesjes uit dezelfde destilleerderij. Leuk om als cadeau te geven, al dan niet aan uzelf.
Ook zijn er veel goede kroegen of cafés die een uitgebreid whiskymenu hebben. Voor een bedrag tussen de €10 en de €15 krijgt u een assortiment van whisky''s voorgeschoteld, met toelichting van de kenner. Deze vertelt u over de streek waar de whisky vandaan komt, de unieke of eigenaardige kenmerken, en natuurlijk ook waar u op kunt letten bij het ruiken en proeven.
Een andere leuke manier om veel verschillende soorten whisky te kunnen proeven is om met andere mensen samen te gaan proeven, en daarbij af te spreken dat iedereen, of elk duo, een flesje meeneemt. Zo loopt het aantal soorten al snel op, en als u per duo een fles meeneemt zal deze waarschijnlijk nog wel vol genoeg zijn om een tweede keer met elkaar af te spreken.
er is veel over whisky geschreven en hoewel het vaak moeilijk is om een smaak of geur te verwoorden (probeer maar eens) zijn er tal van websites waar mensen met elkaar praten over whisky en waar ook "tasting notes" te vinden zijn: een omschrijving van de kleur, samenstelling, smaak en geur van de whisky. Een aantal van deze sites vindt u als bron bij dit artikel.

Heeft u een whisky die absoluut in het lijstje thuis zou horen, of juist niet? Laat gerust een reactie achter, of deel deze pagina via de Facebook knop hieronder. Houd wel in gedachte dat bovenstaande gebaseerd is op een persoonlijke mening en smaak.