Veroudering is een proces waar je – als je maar lang genoeg leeft – ontegenzeggelijk mee te maken krijgt.

Niet alleen het lichaam veroudert, maar ook de geest zal de tand des tijds niet ongeschonden kunnen doorstaan.

 

Biologische veroudering

Onze lichaamscellen gaan ons hele leven door een constante cyclus van opbouw en afbraak. Wanneer we jong zijn, is de cyclus van opbouw veel groter dan die van afbraak, omdat we nog groeien. Na gemiddeld ons 30e levensjaar komt hier een kentering in. Onze groei is voltooid, we zijn volwassen. Van nu af aan loopt de cyclus van opbouw en afbraak van de lichaamscellen gelijk. Althans tijdelijk, want na ongeveer ons 40e levensjaar wordt de afbraakcyclus langzaam maar zeker groter en groter en overvleugelt de opbouw. Een paar symptomen van dit normale, biologische verouderingsproces zijn bijvoorbeeld botontkalking (osteoporose), vermindering van spiermassa en dus van kracht, artrose (slijtage) en gewrichtsproblemen, verslechtering van zicht en gehoor.

Veroudering van de hersenen

Ook de hersenen verouderen. Dit gaat helaas (gepaard met (letterlijk) verlies van hersenmassa en dan met name van de grijze hersencellen; na je 40e verlies je elke 10 jaar ongeveer 5-7% van de grijze hersencellen, wat resulteert in een gemiddeld verlies van 20% als je 70 bent. Kenmerken hiervan zijn verminderde cognitieve functies (d.w.z. het vermogen om informatie in de hersenen te verwerken) en vergeetachtigheid.

Enkele typische verouderingsziekten van de hersenen zijn vasculaire dementie (veroorzaakt door aderverkalking, waardoor de bloedtoevoer in de hersenen wordt verstoord. Resultaat is het afsterven van meer hersencellen) en de ziekte van Alzheimer (veroorzaakt door een foutieve afbraak van bepaalde eiwitten in de hersenen, waardoor deze een plaque vormen op de neuronen in de hersenen. Deze kunnen dan geen signalen meer afgeven of ontvangen en sterven versneld af.)

Wat is de oorzaak van deze ouderdomsziekten van de hersenen?

Sommige mensen zijn gevoeliger voor het krijgen van deze ouderdomsziekten van het brein dan anderen. Waarom dat is, was lange tijd een mysterie. Men hield het vooral op erfelijkheid, een kwestie van de genen.

Inmiddels weet men beter. Intensief onderzoek wereldwijd heeft aangetoond, dat de rol van de genen in deze kwestie relatief gering is en voor slechts 25%  bepaalt of iemand met een snelle veroudering van de hersenen te maken krijgt of niet. Schokkend is, dat de andere maar liefst 75% wordt bepaald door de opvoeding en leefstijl van de betrokkene. Dit betekent echter ook, dat wij – mits vroegtijdig begonnen – er zelf wat aan zouden kunnen doen om onze hersens zo jong en gezond mogelijk te houden.

Hoe houd je je hersens jong?

Uit tal van klein- en grootschalige onderzoeken van universiteiten en ziekenhuizen zijn in de loop der tijd een aantal factoren naar voren gekomen, die helpen om de afbraak van de hersenen behoorlijk te vertragen.

Beweging

Eén er van is beweging. Maar welke vorm van beweging? Veel ouderen zijn immers niet meer zo mobiel dat er voluit gesport zou kunnen worden. De Universiteit van Edinburgh in Schotland besloot een klein experiment te doen met een groep ouderen van 60-80 jaar, die vooraf een aantal testen (puzzels en vaardigheid) voorgeschoteld kregen. Daarna kreeg de ene helft de opdracht 2x per week 1 uur stevig te wandelen, de andere helft kreeg 2x per week 1 uur tafeltennisles. Na afloop van 10 weken maakten alle deelnemers opnieuw de testen. De resultaten tussen de eerste en de laatste keer verschilden aanmerkelijk.

• Op cognitief gebied vertoonden alle deelnemers een verbetering, maar scoorden de wandelaars aanmerkelijk beter; naar men aannam door een verbeterde bloedsomloop door het constante stevige wandeltempo.
• De structuur van de hersenen was ook verbeterd. De wandelaars wonnen hier opnieuw met een zichtbare toename van het aantal neuronen rond de hippocampus.
• Bij de corticale dikte (de dikte van de hersenschors) waren het de tafeltennissers, die daarin een aanmerkelijke toename vertoonden. Dit zou heel goed te maken kunnen hebben met hun sterk verbeterde hand-oog-coördinatie, die voor het tafeltennis noodzakelijk is.
• Ook op emotioneel gebied was er positief nieuws te melden. Alle deelnemers voelden zich veel prettiger, minder depressief en meer ontspannen. De tafeltennissers namen hierin het voortouw, waarschijnlijk door het veel grotere sociale aspect van deze bezigheid in vergelijking met het wandelen.

Voeding

Een andere factor is voeding. Dit kwam men op het spoor door het voedingspatroon van groepen hoogbejaarde gezonde ouderen in bepaalde streken overal ter wereld te onderzoeken. Hieronder twee opmerkelijke gebieden.

• Op het Nicoya schiereiland in Costa Rica leeft waarschijnlijk de grootste groep lichamelijk en geestelijk gezonde (hoog)bejaarden ter wereld. De mensen blijven hier tot op hoge leeftijd actief door op het land te werken en leven veelal met de hele familie samen. Het dieet is eenvoudig: zelf gebakken maïstortilla’s, zwarte bonen, witte rijst, eieren, fruit en koffie. Vlees (van kip of varken) wordt af en toe gegeten, suiker wordt nauwelijks gebruikt, bewerkte (fabrieks-) producten kent men niet.
• Op het Japanse eiland Okinawa lijkt een deel van de bevolking ouder te worden dan waar ook ter wereld. Het aantal 80-, 90- en 100- jarigen, die nog volop in het leven staan, is hier uitzonderlijk hoog. Er komt geen dementie voor, er zijn 80% minder patiënten met hart- en vaatziekten en 50% minder met hersenziekten (tumoren e.d.). Bij onderzoek, waar deze bijzondere verschillen door veroorzaakt zouden kunnen worden, stuitte men op het voedingspatroon van de mensen in deze streek. Het belangrijkste voedingsmiddel bleek namelijk een lokaal verbouwde zoete aardappelsoort  te zijn, die als groente werkelijk in vrijwel ieder gerecht wordt toegepast. Er wordt zelfs ijs van gemaakt. De binnenkant van deze zoete aardappel is paars, hetgeen wordt veroorzaakt door het plantenpigment anthocyanine (behoort tot de zogenaamde flavonoïden). Wat bleek? Het paarse pigment anthocyanine helpt om de aderen en bloedvaten in het lichaam gezond, soepel en jong te houden. Vanzelfsprekend bevordert dit het hebben van een gezond hart en gezonde hersenen enorm.

Paars is dus prima! Echter, deze Japanse zoete aardappel is in onze regio nauwelijks te krijgen. Bovendien eten de mensen in Okinawa er wel een pond van per dag. Hierin ligt dus voor ons niet de oplossing. Maar er zijn meer paarse voedingsmiddelen dan alleen deze bijzondere zoete aardappel. Ook fruit zoals bosbessen, zwarte bessen en bramen bevatten het pigment anthocyanine, evenals de groenten aubergine en rode kool. Willen wij onze aderen en bloedvaten wat meer ondersteuning bieden om gezond te blijven, dan dienen we regelmatig ,naast andere verse producten, een redelijke portie van deze paarse voedingsmiddelen op het menu te zetten.

Scholing

Een wellicht onverwachte factor, die helpt om onze hersens zo lang mogelijk jong en goed werkend te houden is … scholing! Iets nieuws leren – of dat nu een lichamelijke (zie ook het tafeltennisverhaal hierboven) of geestelijke vaardigheid is - stimuleert de hersenen als niets anders. Wil je op latere leeftijd nog zo scherp mogelijk blijven? Geen betere stimulans voor het brein dan het leren van bijvoorbeeld een nieuwe taal.

Uit verschillende onderzoeken is bovendien gebleken, dat scholing van het brein een bepaalde bescherming lijkt te bieden tegen het ontwikkelen van ouderdomsziekten van de hersenen. Hoe jonger je bijvoorbeeld academisch wordt uitgedaagd en hoe hoger je bent opgeleid, des te later je een vorm van dementie zult ontwikkelen. Natuurlijk zullen hier ook uitzonderingsgevallen op zijn; een professor kan tenslotte evengoed Alzheimer ontwikkelen als een analfabeet. Opmerkelijk hierbij is echter, dat die professor de ziekte meestal veel later in zijn leven zal krijgen dan de onfortuinlijke analfabeet. 

Opvallend in de onderzoeken was ook, dat hoe jonger we als kind zijn blootgesteld aan leerzame ervaringen, hoe meer ons denkvermogen en onze fantasie zijn geprikkeld, hoe meer we ons expressievermogen hebben kunnen oefenen, hoe langer onze hersens als het ware deze bescherming genieten. Stimuleer je kinderen daarom zo jong mogelijk om nieuwe dingen te leren, te verwerken en weer tot uitdrukking te brengen. Stimuleer ook jezelf zo lang mogelijk door een nieuwe vaardigheid te gaan leren.

Op deze wijze kunnen we er zelf iets aan doen om onze hersens zo lang mogelijk jong houden.

 

© ASMAY. *16

Foto's: Fellowshipoftheminds.com, Healthyfoods.com, Pixabay,com.

 

Meer weten of boeken vinden over hersengymnastiek? Klik hier.

Voor meer informatie over gezonde voeding, klik hier.

 

Zie ook:

Hoe-houden-we-ons-lichaam-jong?

De-kracht-van-de-geest-het-placebo-en-het-nocebo-effect

De-kracht-van-het-knuffelhormoon

Dagelijks-drinken-of-comazuipen-in-het-weekend-wat-is-het-slechtst?

Of:

Asmay-s-gezondheid-&-ziekte

Asmay-s-voeding-&-gewicht

 

Meer reacties weergeven