Vanzelfsprekend wil ik niemand aanzetten tot seks met komma's; dat zou zomaar strafbaar kunnen zijn.
Veel mensen schuwen de komma en dat kan ik ze eigenlijk niet kwalijk nemen. Het is inderdaad een rare garnaal met een dikke kop en een staartje. Er zijn schrijvers die nachtmerries hebben waar komma’s een dubieuze hoofdrol in spelen. Tegen die schrijvers zou ik willen zeggen: ‘Geloof gerust wat je psycholoog tegen je heeft gezegd: de komma is slechts een onschuldig leesteken en echt niet in staat tot de dingen, die het in jouw nachtelijke avonturen uitspookt. Bovendien, hebben we niet geleerd dat we niet op het uiterlijk moeten afgaan?'
Even pauze
De komma is juist het meest relaxte leesteken, want het bouwt een pauze in. Jongeren zouden zeggen: ‘Ah, een komma, effe chillen. De lezer kan even tot rust komen, oma bellen of een kopje koffie inschenken. Heerlijk genieten van de welverdiende ontspanning. Een ware verademing!
Waar houden we pauze in de tekst?
1. Als iemand wordt aangesproken in een zin
Is dat echt waar, Theo?
Zonder de garnaal zou je verwachten dat de zin nog niet af is. Is dat echt waar Theo … zijn eerste brommerongeluk kreeg/ is verdronken/ die grote vis had gevangen. Noem maar op. Het verandert de betekenis van de zin.
2. Bij een opsomming
De verdachte is te herkennen aan een zwartleren jas, een spijkerbroek, witte gympies en een nylon kous over zijn hoofd.
Bij een langere opsomming verschijnen meer komma’s. Voor het laatste deel, dat begint met ‘en’ wordt geen komma geplaatst.
3. Tussen twee werkwoorden
Als zij hier komt werken, neem ik ontslag.
4. Tussen twee bijvoeglijke naamwoorden
voor een zelfstandig naamwoord
Bijvoeglijke naamwoorden drukken een bepaalde kwaliteit uit: bijvoorbeeld groen, mooi, lang, duur etc.
Zelfstandig naamwoorden zijn namen van mensen, dieren en dingen. Voor deze woorden kun je meestal ‘de’, ‘het’ of ‘een’ zetten.
Het was een grijze, bewolkte, deprimerende dag.
5. Voor en na een tussenzin
Die komma’s, ze zijn werkelijk een ware nachtmerrie, beginnen al aardig op mijn zenuwen te werken.
Nog even doorzetten dan. We zijn er nu bijna. Je kunt in elk geval niet beweren dat ze niet goed zijn voor je sociale contacten, want bij elke komma kun je even pauzeren. In bovenstaand voorbeeld zal het de oplettende lezer zijn opgevallen dat ook de intonatie van de tussenzin anders is. Hier gaat je stem even naar beneden, neemt een donkerder Candlelighttimbre aan. Dat zal toch tot de verbeelding spreken. Wie zegt dat komma’s niet sexy zijn?
6. Voor en na een uitbreidende bijzin
Wat is nu weer een uitbreidende bijzin? Een uitbreidende bijzin kun je volledig weglaten zonder dat dit gevolgen heeft voor de zin. Eigenlijk staat hier alleen maar wat extra informatie in.
De collega’s, die ons nieuwe huis nog niet hebben gezien, komen vanavond eten.
Deze zin geeft aan, dat alle collega’s het nieuwe huis nog niet hebben gezien en dat ze allemaal komen eten. Dat wordt waarschijnlijk een drukke avond. Je kunt de tussenzin ‘die ons nieuwe huis nog niet hebben gezien’ ongestraft weglaten. Bovendien is ook hier weer de verandering in intonatie aanwezig. De bijzin wordt weer op een lagere toon uitgesproken.
7. Alleen na een beperkende bijzin, niet ervoor
Wat is nu weer een beperkende bijzin? Dat is eigenlijk precies het tegenovergestelde van een uitbreidende bijzin. De informatie in deze bijzin is noodzakelijk, kan niet worden weggelaten.
De collega’s die ons nieuwe huis nog niet hebben gezien, komen vanavond eten.
Misschien heb je een déjà vu. Deze zin lijkt toch verdacht veel op de zin hierboven, maar doordat er geen komma staat tussen ‘collega’s’ en ‘die’ krijgt de zin een andere betekenis. Het gaat hier namelijk om die groep collega’s die het huis nog niet hebben gezien. Alleen zij komen vanavond eten. Daar er geen komma staat tussen ‘collega’s’ en ‘die’ wordt deze bijzin zonder pauze uitgesproken.
Zo, dat was weer een spannend stukje. Hopelijk is je fantasie niet teveel geprikkeld geraakt bij bovenstaande informatie. Indien dat toch het geval is, en ik ben me ervan bewust, dat dat een reëel gevaar is bij de komma, adviseer ik om een tekst te lezen met veel komma’s. Aaaah, lekker chillen.
Meer Nonnie?
http://www.nonniegelezen.nl
Reacties (34)
Maar, je hebt dit weer duidelijk aan de man gebracht, waarvoor mijn oprechte dank.
Marinus, er zijn nog zoveel andere leestekens inderdaad.
Dank voor jullie grappige reacties.
De belangrijke woorden, zij worden opgevist aan het haakje dat de komma is, wenend worden ze ook doormidden gescheurd door het wrede, verraderlijke en inslechte komma.
Geef mij maar de punt.
(En wat met d epuntkomma ; ?)
duim!