Eén van mijn favoriete scifi-films is en blijft toch wel Blade Runner. De film stamt al uit 1982. Toch heeft de rolprent nog niets van zijn impact verloren. Saillant detail: de film speelt zich af in de toekomst op aarde en wel in november 2019; dat is voor ons geen toekomst meer, maar (bijna) heden.
Blade Runner, het script
Het verhaal is gebaseerd op het boek “Do Androids dream of Electric Sheep?” uit 1968 van de bekende scifi-schrijver Philip K. Dick. Het script van de film werd in eerste instantie geschreven door Hampton Fancher eind jaren 1970. Later stopte Fancher zijn samenwerking met de film en werd het script verder bewerkt door David Peoples. De film laat een somber beeld zien van een toekomstige maatschappij. Alle technologische uitvindingen hebben de mens in de toekomst echter geen Utopia (zeer gewenste, bijna perfecte samenleving), maar een Dystopia (ongezonde, onwenselijke en onveilige samenleving) gebracht.
Blade Runner, de sfeer in en rond de film
Blade Runner is opgenomen in de typische stijl van de film noir (uit de jaren 1940, 1950 en begin 1960). Films in deze stijl werden meestal opgenomen in zwart-wit en de verhaallijn werd vaak gekarakteriseerd door gedoemde helden/antihelden, cynische agenten of detectives en supersexy femme fatales. Ook Blade Runner bevat deze kenmerken. De stijl van de film wordt neo noir genoemd, ter onderscheiding van de circa 40 jaar oudere stijl film noir. Om de duistere aard van de film goed te benadrukken, zijn alle scènes ’s avonds en ’s nachts opgenomen en spelen zich buiten vrijwel constant in de regen af - wat de somberheid, groezeligheid en hopeloosheid van het stadse leven nog eens benadrukt.
Het had behoorlijk wat voeten in de aarde voordat er sprake was van een film. Het sombere verhaal van Blade Runner schrok financiers aanvankelijk af. Toen er eindelijk geldschieters (o.a. Warner Bros.) in zicht kwamen, kon de film met een gering budget toch in productie gaan. Regisseur en bezetting werden aangetrokken en men begon met de decors.
Regisseur Ridley Scott (toen vooral bekend van Alien) stond er echter om bekend dat hij – behalve een fenomenaal regisseur – ook een perfectionist was en altijd veel film gebruikt; soms wel 35 takes van 1 scène. Hierdoor duurden de opnames langer dan gepland en werd ook het budget fors overschreden. De geldschieters begonnen zich hierdoor intensief met de opnames te bemoeien hetgeen de sfeer niet ten goede kwam. Bekend is bijvoorbeeld dat hoofdrolspeler Harrison Ford het beslist niet naar zijn zin had tijdens de opnamen; buiten zijn eigen scènes vertoonde hij zich nauwelijks op de set. Die tegenzin maakten het hem echter wel heel makkelijk om het karakter van een zich nergens thuis voelende Rick Deckard neer te zetten. Ford had ook moeite met de (later door Warner Bros geëiste) ‘voice over’, maar zijn contract verplichtte hem de teksten in te spreken.
Blade Runner, het verhaal
De film toont een duister Los Angeles in november 2019. De geavanceerde technologie heeft onder meer de perfecte robot voortgebracht. De genetisch gemanipuleerde organische robots of beter gezegd androïdes zijn zo goed naar het evenbeeld van de mens gemaakt dat zij er niet of nauwelijks meer van te onderscheiden zijn. De androïdes worden replicants genoemd en zijn de producten van de oppermachtige Tyrell Corporation. Na enkele incidenten in het verleden met op eigen gezag opererende replicants zijn zij inmiddels op aarde verboden. De replicants worden sindsdien uitsluitend op buitenaardse kolonies ingezet voor zwaar, gevaarlijk of geestdodend werk of als plezierobject. Replicants die de ban trotseren en toch naar de aarde terugkeren, worden door speciale eenheden van de politie opgejaagd en neergeschoten. De agenten van deze speciale eenheden heten ‘Blade Runners’, het neerschieten van een replicant wordt ‘pensionering’ genoemd.
De plot start met de illegale terugkeer naar de aarde van 6 intelligente replicants van de meest geavanceerde serie NEXUS6.
Bij een poging om de Tyrell Corporation binnen te dringen, zijn 2 ervan omgekomen. Voor het vinden en ‘pensioneren’ van de overige 4 – Roy Batty, Pris Stratton, Zhora Salome en Leon Kowalski – wordt ex-Blade Runner Rick Deckard ingeschakeld. Deckard had eerder met een burnout ontslag genomen bij de politie, maar wordt nu min of meer gedwongen opnieuw op jacht te gaan.
Bij zijn bezoek aan Dr Tyrell, wetenschapper en oprichter van de Tyrell Corporation, ontmoet Deckard diens mooie assistente Rachael en wordt op haar verliefd.
Links: Rachael.
Zij is echter een illegaal door Tyrell op aarde gehouden prototype replicant die niet weet dat zij een replicant is. Deckard gaat op zoek naar de voortvluchtigen, maar vraagt zich voortdurend af welk motief deze zeer intelligente en oersterke replicants hebben om op aarde terug te keren en dus hun uitschakeling te riskeren.
Blade Runner, de bezetting
Voor de bezetting werd een combinatie van bekende en onbekende acteurs en actrices aangetrokken.
Links: Deckard en Gaff.
Voor de rol van Deckard stonden overigens vele namen op de wenslijst, o.a. Robert Mitchum, Dustin Hoffman, Gene Hackman, Tommy Lee Jones en Robert De Niro. Het werd uiteindelijk Harrison Ford die destijds al bekend was door zijn rollen in Star Wars en Indiana Jones. Ook voor de andere rollen waren vele gegadigden. De enige acteur die geen auditie hoefde te doen, geen eens een ontmoeting had met de regisseur, maar louter op eerdere (Nederlandse) films werd uitverkoren, was Rutger Hauer. Schrijver Philip K. Dick noemde Hauer na het zien van de film de sublieme vertolker van de kille, gewelddadige, maar ook bedachtzame replicant Roy Batty; een mooier compliment kun je eigenlijk niet krijgen.
Rolverdeling:
-
Rick Deckard – Harrison Ford
- Roy Batty – Rutger Hauer (zie foto rechts)
- Rachael – Sean Young
- Dr Eldon Tyrell – Joe Turkel
- J.F. Sebastian – William Sanderson
- Pris Stratton - Darryl Hannah
- Zhora Salome – Joanne Cassidy
- Leon Kowalski – Brion James
- Dave Holden – Morgan Paull
- Captain Harry Bryant – M. Emmett Walsh
- Gaff – Edward James Olmos
- Hannibal Chew – James Hong
- Taffey Lewis – Hy Pyke
Regisseur: Ridley Scott.
Blade Runner, de muziek
De muziek van de film is bijzonder bepalend voor de sfeer en het verhaal. Voor de muziek tekende Vangelis, Grieks componist, muzikant en multi-instrumentalist, op meesterlijke wijze.
Blade Runner en de zeven versies van de film
Regisseur Ridley Scott had geheel andere ideeën voor de film dan de financiers.
Links: Zhora.
Vooral geldschieter Warner Bros vond zijn artistieke kijk maar niets en keek alleen naar de commerciële kant: hoe kun je de film aanpassen om toch zoveel mogelijk bioscoopbezoekers te trekken? Toen de opnamen klaar waren, maakten zij dan ook onmiddellijk gebruik van hun recht om de film te bewerken. Uiteindelijk resulteerde dit in zeven verschillende versies van de film voor verschillende markten. Zo zijn er onder andere versies met een ‘voice over’ en versies zonder, een eerste (1992) en een tweede (2007) ‘director’s cut’ (versie van de regisseur), een bioscoopversie en een videoversie.
Blade Runner, een flop en een top
De film had zijn première op 25 juni 1982.
Links: Roy en Pris.
Heel ongelukkig waren die zomer ook de premières van twee andere scifi-kaskrakers: de ‘feel good’ film E.T. the Extra Terrestrial en het Star Trek-vervolg Star Trek II: The Wrath of Khan. Blade Runner werd door het succes van deze twee totaal ondergesneeuwd en kreeg nauwelijks kijkers. Opbrengsten bleven laag, de film was een flop en werd daardoor als één van de eerste uitgebracht op video. Dit bleek een schot in de roos, want thuis films kijken werd in de jaren 1980 een rage. Blade Runner werd hierdoor alsnog een succes. Door de video- en later de dvd-opbrengsten bracht de film uiteindelijk nog genoeg op om winst te maken.
Blade Runner, een cultfilm
Hoewel de film in de Noord-Amerikaanse bioscopen aanvankelijk geen succes was, werd de film internationaal wel een hit en verwierf al snel een eigen schare fans. De donkere stijl van de film werd een voorbeeld waaraan vele latere scifi-films, anime, videogames, videoclips en tv-programma’s zich wilden spiegelen. Een aantal succesvolle Amerikaanse regisseurs en producers van nu claimen hun succes zelfs al zijnde sterk beïnvloed en geleid door Blade Runner. Intussen heeft de film al vele internationale filmprijzen mogen ontvangen en staat te boek als een gelaagde, diep bewogen film. Blade Runner is een echte scifi-klassieker geworden.
Voor meer informatie, zie bijvoorbeeld: Blade Runner of Philip K. Dick.
Copyright: Robin93. 
Foto's: Warnerbros.com.
Zie voor andere artikelen ook via:
Reacties (4)