Naaien voor beginners (10): werkvolgorde, de voorbereiding

Voordat met het naaiwerk wordt begonnen, is daar al het een en ander aan vooraf gegaan.

We hebben onszelf de maat genomen om de juiste maat vast te stellen. Er is een patroon in uitgezocht (knippatroon of raderbladpatroon), eventueel in de juiste maat aangepast en uitgeknipt. Vervolgens wordt bepaald hoeveel stof je voor het patroon moet hebben.

Bekijken hoeveel stof er nodig is

Als je een kledingstuk wilt maken aan de hand van een knippatroon, dan zal er meestal gelijk worden aangegeven hoeveel stof er voor nodig is. Bij sommige knippatronen is dat één gegeven hoeveelheid, namelijk de hoeveelheid van de stof die voor het knippatroon wordt gebruikt. Meestal zal dit gerekend naar de grootste maat van het knippatroon. Bij sommige knippatronen staat het aantal meters voor verschillende stofbreedtes en/of voor de kleine en grote maten aangegeven. Je kunt natuurlijk afgaan op de aangegeven hoeveelheid stof, maar heel vaak kan het zuiniger – hetgeen bij dure stof aardig wat Euro's kan schelen. Als je het knippatroon hebt, kun je heel goed zelf berekenen hoeveel stof er nodig is.

Stof in verschillende breedtes

Stof is in verschillende breedtes verkrijgbaar. Dunne stof is meestal 90 cm breed, zwaardere stoffen zijn over het algemeen 140 of 150 cm breed. Tegenwoordig kun je bepaalde stoffen ook in een afwijkende stofbreedte van 115 cm verkrijgen; dat is dus iets waar je rekening mee moet houden.

Bij de ene stofbreedte zal een bepaald patroon bij de stofoplegging voordeliger uitkomen dan bij een andere breedte.

De vleug van de stof

Behalve met de stofbreedte moeten we in veel gevallen ook rekening houden met de richting van de stof – dit wordt ook wel de 'vleug' genoemd. Hoe weet je of een stof wel of niet een vleug heeft? Neem de stof en strijk met een vlakke hand rustig over de stof, eerst enkele keren van boven naar beneden en dan andersom, van beneden naar boven. Voelt de stof in beide richtingen hetzelfde aan, dan heeft de stof geen vleug. Voelt de stof in de ene richting glad en in de andere richting stroef aan, dan heeft de stof wel een vleug. In verreweg de meeste gevallen wordt de stof met de vleug mee geknipt, dat wil zeggen dat als je van boven naar beneden strijkt de stof glad moet aanvoelen. Deze bovenkant van de stof is dan gelijk ook de bovenkant van het knippatroon.

Er zijn stoffen waarbij we de vleug duidelijk voelen en soms ook goed zien, maar er zullen altijd stoffen zijn, waarbij er twijfel is. Neem dan geen risico en knip alles in één richting.

Er is echter een uitzondering. Fluweel (ook ribfluweel) heeft een duidelijke vleug, waarmee je absoluut rekening moet houden. In tegenstelling tot de meeste stoffen knippen we fluweel juist tegen de vleug in, omdat daardoor de kleur veel dieper wordt.

Sterk glanzende stoffen zijn soms ook mooier als het patroon tegen de vleug in wordt geknipt; dit is een eigen keuze. Je kunt dit bekijken door de lap in beide richtingen in het licht te bekijken, kies dan de kant (met de vleug mee of er juist tegenin) dit je het mooiste vindt.

Dessins van de stof

Er zijn stoffen, die in één richting moeten worden geknipt, omdat ze een bepaald dessin hebben dat niet in beide richtingen gelijk is. Hoe dat precies in zijn werk gaat bij bijvoorbeeld strepen en ruiten wordt nog in een volgend artikel uiteengezet. Eén ding kan al vast worden verklapt: je hebt er meer stof voor nodig.

Stofoplegging van het patroon

Wanneer de gewenste stof is gekocht en eventueel voorbereid, kan de volgende stap worden gezet: het opspelden van het patroon.

De lap stof (bij 90 cm breed, zie bijvoorbeeld voor patroon gladde rok: foto rechts) wordt nu dubbelgevouwen of (bij 140 of 150 cm breed, zie bijvoorbeeld voor patroon gladde rok: foto onder) is dat al. De zelfkanten liggen daarbij op elkaar en de goede kant van de stof zit aan de binnenkant (sommige stoffen hebben echter geen duidelijke goede en verkeerde kant). Het handigst leg je de stof op een grote gladde tafel. De stof moet recht liggen. Als de stof een vleug heeft, kun je de richting daarvan met een pijl (van kleermakerskrijt) aangeven.

Een knippatroon geeft altijd maar de helft van het te maken kledingstuk (tenzij het kledingstuk – en dus ook het patroon – asymmetrisch is). De stof wordt in principe dubbelgevouwen (zelfkanten op elkaar), zodat het halve patroon tegen de stofvouw aan ligt en vanzelf uit dubbele stof wordt geknipt.

Een enkele keer wordt de stof niet dubbelgevouwen of worden de zelfkanten niet precies op elkaar gelegd, omdat het voordeliger is met het knippen van het patroon (zie bijvoorbeeld foto links) of omdat het patroon zo groot is dat het niet op de dubbele stof past.

Wanneer je wat meer ervaring hebt gekregen met het efficiënt opleggen van een patroon op stof, wijst dit zich vanzelf.

De pijlen op de papieren patronen geven altijd de draadrichting van de stof aan, in principe komen die evenwijdig aan de zelfkant van de stof.

Vervolgens kunnen we de patroondelen op de stof leggen; de delen, die aan de stofvouw moeten, aan de stofvouw, in de juiste draadrichting/vleug. Zorg dat de pijlen op de patroondelen allemaal in dezelfde richting liggen: bij een gewone stof met de vleug mee, bij fluweel of ribfluweel tegen de vleug in. Bij stoffen zonder vleug kan het voor- en achterpand eventueel in een verschillende richting worden geknipt, als dat bijvoorbeeld voordeliger is wat betreft de stof. Als dat niet nodig is, kun je echter het beste altijd alle delen in dezelfde richting leggen. Laat ruimte rondom de patronen voor de naden en zomen.

Spelden, eventueel krijten en knippen

Liggen alle patroondelen goed op de stof, dan spelden we ze vast. Steek de spelden zo vlak mogelijk door het papier en de stof, zodat het niet kan verschuiven of bolk komt te staan. Leg zo nodig iets zwaars op de patroondelen (een boek, een asbak, een kandelaar e.d.) vòòr je gaat spelden, zodat verschuiving niet meer mogelijk is.

Het hoeft niet perse, maar sommige mensen tekenen na het opspelden het patroon op de stof. Dit doen zij door de omtrek van de patroondelen met kleermakerskrijt op de stof te tekenen. Hou tijdens het tekenen de vlakke hand op het papier, zodat het helemaal plat op de stof ligt, en krijt precies langs de papierrand van het patroon.

Niet alleen de omtrek van het knippatroon wordt op de stof overgenomen, maar ook de eventuele merktekens, die op het patroon staan. Merktekens zijn kleine streepjes of tekentjes, die bij het in elkaar naaien van het kledingstuk op elkaar moeten vallen. Het zijn als het ware de controlepunten bij lange en/of ingewikkeld verlopende naden.

Voordat de stof geknipt wordt, kun je ook nog eerst de naden en zomen op de stof tekenen; dit worden dan de lijnen waarop je knipt. Bij een gewone naad (van gemiddeld 2-3 cm vanaf het patroon) hoeft dat eigenlijk niet, maar bij bijvoorbeeld een zoom kan het handig zijn om die af te tekenen. Voor een rok is een zoom van ongeveer 6-8 cm een mooie breedte.

Na al deze voorbereidingen moet het knippen zelf geen probleem meer zijn. Zorg ervoor dat de stof met de opgestelde en eventueel afgekrijte patroondelen vlak op de tafel ligt en knip met een grote, scherpe schaar. Een speciale stofschaar is iets gebogen en geniet daarom de voorkeur. Let op: figuurnaden knippen we nièt in. Stofrestjes kunnen worden bewaard, eventueel als proeflapje om een sierstiksel of een knoopsgat uit te proberen. In het volgende deel meer over de volgende stap: het naaiwerk.

© ASMAY. *16