Confessionalisme

Wat is confessionalisme?

In de eerste helft van de 19de eeuw hadden de christelijke Kerken nauwelijks behoefte aan een eigen politieke stroming. Conservatieven vertegenwoordigden in de meeste landen de ideeën van christenen. Beide groepen hadden vaak dezelfde opvattingen. Zij zagen in de ideeën van de Franse Revolutie en het liberalisme hun gezamenlijke vijand. In de politiek verdedigden conservatieven de belangen van de Kerken en hun gelovigen.

In de tweede helft van de 19de eeuw kreeg het conservatisme steeds minder en het liberalisme steeds meer aanhangers. Ook het socialisme kwam op. De Kerken vonden het streven naar gelijkheid en vrijheid van die stromingen een bedreiging voor de overheersende plaats van het christendom in de samenleving. Als reactie ontstond tegen het einde van de 19de eeuw het confessionalisme. Daarmee wordt een stroming bedoeld die het christendom als uitgangspunt neemt voor een politieke partij. Er ontstonden confessionele partijen. Confessionele partijen zijn partijen die zich bij het opstellen en uitvoeren van hun programma laten leiden door hun geloof (= confessie). In Nederland was de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) in 1879 de eerste. Aanhangers van deze partijen worden confessionelen genoemd.

Politieke ideeën

Het opbouwen van een zo christelijk mogelijke samenleving

Het belangrijkste doel van de confessionelen was het tot stand brengen van een zo christelijk mogelijke samenleving. Daarvoor gingen ze organisaties op allerlei gebieden oprichten. Politieke partijen behoorden tot de belangrijkste.

God heeft verschillen tussen mensen gemaakt en daarom hoeft niet iedereen kiesrecht te hebben

De met beperkt kiesrecht gekozen regeringen moeten niet alleen rekening houden met de belangen van hun kiezers maar met de belangen van de gehele bevolking. In de 20ste eeuw werden de confessionelen wel voorstander van algemeen kiesrecht.

Geen volledige scheiding van Kerk en staat

De confessionelen willen, anders dan liberalen, geen volledige scheiding van Kerk en staat. Zij eisten bijvoorbeeld het recht om eigen (bijzondere) scholen te stichten op kosten van de staat. Volgens liberalen moest alleen openbaar onderwijs door de staat worden betaald. Dit leidde in veel landen tot een ‘schoolstrijd’ tussen confessionele en liberale partijen.

De regering heeft haar macht te danken aan God, niet aan het volk

Volgens de confessionelen was de overheid door God ingesteld. De overheid dankte haar macht dus niet aan het volk maar aan God. De confessionelen dachten in de praktijk hierover verschillend. Bij de katholieken bijvoorbeeld had de paus een beslissende stem in de uitleg van Gods woord.

De overheid moet zo veel mogelijk overlaten aan de verschillende groepen in de samenleving

De overheid moet zich zo weinig mogelijk bemoeien met de christelijke organisaties in de samenleving. Maar de overheid heeft wel drie belangrijke taken:

• ervoor zorgen dat christelijke normen en waarden zo veel mogelijk in praktijk worden gebracht. Waarden gaan over wat mensen goed of slecht, belangrijk of onbelangrijk vinden. Normen zijn regels die daarvan worden afgeleid.
• het christelijke onderwijs betalen, om de christelijke waarden en normen te verbreiden.
• de zwakken in de samenleving te hulp komen.

Economische ideeën

Werkgevers en werknemers hebben elk een eigen taak in de samenleving; zij moeten met elkaar samenwerken, elkaar niet bestrijden

Een fabriekseigenaar bijvoorbeeld heeft een andere taak dan een arbeider. Werkgevers (eigenaren van bedrijven) en werknemers (arbeiders en hun vakbonden) moeten met elkaar samenwerken, bijvoorbeeld om de werkomstandigheden te verbeteren. De regering moet zo veel mogelijk aan hen overlaten.

De regering moet het loonbeleid aan werkgevers en werknemers overlaten

De overheid moest volgens de confessionelen de werkgevers en werknemers niets voorschrijven als het ging om inkomensverschillen en loonbeleid. Ook moest de overheid volgens hen geen partij kiezen tussen werkgevers en werknemers zoveel mogelijk aan henzelf overlaten.

Sociale ideeën

Het gezin is de kern van de samenleving; de overheid moet gezinnen zoveel mogelijk steunen

Confessionelen vinden het gezin de kern van de samenleving. God heeft gewild dat de mensen gezinnen vormen. Alleen in het gezin kunnen kinderen goed opgevoed worden. De vader is het hoofd van het gezin. Hij moet zorgen voor het inkomen. De taak van de moeder ligt vooral binnenshuis. Zij moet zorgen voor het huishouden en voor een goede sfeer in het gezin.

Het is normaal dat er verschillende bevolkingslagen zijn; zij hebben elkaar nodig en moeten elkaar met respect behandelen

God heeft volgens confessionelen de verschillende bevolkingsgroepen een eigen taak in de samenleving gegeven. Zij zijn niet elkaars vijanden. Integendeel, samen moeten zij ervoor zorgen dat alles in de samenleving goed loopt.

Invloed van het confessionalisme

In sommige Europese staten groeiden eind 19de eeuw en begin 20ste eeuw de invloed van confessionele politieke partijen. In Duitsland werd de katholieke partij al in 1881 de grootste in het parlement. In ons land hebben confessionele partijen sinds 1888 op vier korte perioden na altijd deel uitgemaakt van de regering. Het confessionalisme kon daardoor de meest invloedrijke stroming worden.
Confessionelen waren via hun kerken de meest georganiseerde politieke stroming. Geestelijken konden via hun preken politieke invloed uitoefenen. In de katholieke Kerk namen pausen in encyclieken (openbare brieven met richtlijnen) stelling tegen het liberalisme en het socialisme.
Confessionele partijen bereikten in Nederland in 1917 de financiële gelijkstelling van het bijzonder onderwijs. Daarmee was de schoolstrijd ten einde.

Andere delen van deze reeks:

 

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-1-industrialisatie-en-ismen

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-2-kenmerken-van-de-industriaale-samenleving

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-3-snelle-groei-van-fabrieken-en-steden

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-4-overgang-van-handelskapitalisme-naar-industrieel-kapitalisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-5-grote-veranderingen-in-de-gelaagdheid-van-de-bevolking

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-6-conflicten-tussen-kapitaal-en-arbeid

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-7-nationalisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-8-conservatisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-9-liberalisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-10-socialisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-12-feminisme

http://industrialisatie-en-ismen.plazilla.com/deel-13-imperialisme