Welke gebouwen vind je op dit beroemde plein?

Het Rode Plein in Moskou spreekt nog steeds tot de verbeelding. Het is één van de beroemdste pleinen ter wereld en ligt in de hoofdstad van (nog steeds) het grootste land ter wereld, Rusland. Wat vind je zo op en rond dat grote plein nog meer?

Bij de rivier de Moskva

Op een mooie uitsparing, een soort 'fotobalkon', op de brug over de Moskva heb je een goed zicht op de muren van het Kremlin, de achterkant van de St. Basiliuskathedraal en de lengte van het Rode Plein (vanaf het zuiden gezien).

Brug over de Moskva

Deze brug, genaamd Malyy Moskvoretskiy Most, verbindt de wijk Zamoskvoretsje (ten zuiden van de rivier de Moskva) met de wijken Kitajgorod met het Rode Plein (ten noordoosten) en het Kremlin (ten noordwesten).

Het Rode Plein

Het Rode Plein (Krasnaja plosjtsjad) is het centrale plein van Moskou, de hoofdstad van de Russische Federatie. Het plein ontstond na de grote stadsbrand in 1493. Vanaf dat moment werd de nieuwe open plek in de stad gebruikt als marktplein. Het is 550 meter lang en 100 meter breed. Voor de meeste Russen is het Rode Plein niet alleen het hart van Moskou, maar ook het hart van Rusland; hier bevindt zich het historische machtscentrum van Rusland: het Kremlin met zijn tsarenpaleizen en kathedralen. Veel historische gebeurtenissen in Rusland hebben zich hier afgespeeld.

Naam van het Rode Plein

Het Rode Plein draagt vanaf de 17e eeuw de huidige naam ('krasnyj' betekende oorspronkelijk 'mooi', maar ook 'rood'). Het was de plaats voor openbare bekendmakingen en executies, maar ook voor veel processies. In de communistische tijd werden de processies afgeschaft.

In de tweede helft van de 20e eeuw heeft het Rode Plein vooral bekendheid verworven door de militaire parades ten tijde van het Sovjetregime. Op 1 mei werden elk jaar de keurtroepen van het leger en het militaire wapentuig, als in een nieuw soort processie, langs de Sovjetleiders geleid, die dan bij het Leninmausoleum stonden opgesteld. Onder de communisten werd de naam mede een aanduiding voor de politieke heerschappij (de kleur rood wordt immers geassocieerd met socialisme en communisme).

Omgeving van het Rode Plein

Het plein wordt begrensd in het zuiden door de St. Basilius-kathedraal, in het westen door het Kremlin, in het noorden door het Historisch Museum en in het oosten door het gebouw van de Gum (vroegere staatswinkel). Achter de St. Basilius-kathedraal ligt nog een enorm parkeerterrein. 

In de loop der eeuwen heeft het Rode Plein veel veranderingen ondergaan. Met name onder de heerschappij van Stalin, in de jaren 1930, zijn veel historische gebouwen aan en rond het Rode Plein gesloopt om ruimte te creëren voor manifestaties en parades.

De Bolsjewieken hadden weinig consideratie met historisch erfgoed, zoals overal in het land nog schrijnend te zien is. Na de val van het communistische bewind in 1991 zijn (in Moskou althans) veel historische gebouwen gerenoveerd, gerestaureerd en soms zelfs herbouwd.

St. Basilius-kathedraal of Pokrovkathedraal

De St. Basiliuskathedraal, gebouwd in 1555-1561, is ongetwijfeld het meest sprookjesachtige gebouw van de stad. De bizarre vormgeving en fantasierijke bouwstijl, versierd met afwisselende kleuren op elk van de negen koepels, die elk een kerk overspannen in een doolhof van nauwe gangetjes, maken dit unieke gebouw tot een onovertroffen meesterwerk en hèt symbool van Rusland. Het staat prominent aan de zuidoostzijde van het Rode Plein. Het gebouw stond ten tijde van de bouw precies in het centrum van de stad en was toen ook het hoogste gebouw ooit.
  De kathedraal bestaat dus eigenlijk uit 9 kerken (8 kleinere kerken rondom een centrale kerk). Voor de fundering werd witte steen gebruikt, voor de rest rode baksteen, een voor die tijd nieuw materiaal. De Kremlinmuur was in 1485 zelfs het eerste (rode) bakstenen bouwwerk in Rusland.

Naam Pokrovkathedraal

In opdracht van Iwan de Verschrikkelijke werd deze kathedraal gebouwd ter ere van de inname van het Mongoolse bolwerk Kazan in 1552. Als architect wordt Posnik Jakovlev genoemd, bijgenaamd Barma de mompelaar. De volledige naam van het kerkgebouw luidt Sobor Pokrova, tjsto na rvoe, hetgeen "Kathedraal van de voorspraak van de Moeder Gods op de greppel" betekent. Pokrov betekent letterlijk "sluier" en is tevens de naam voor een feest van de Oosters-orthodoxe Kerk dat vaak vertaald wordt als "Voorspraak van de Moeder Gods". Met name in Rusland wordt dit feest nog steeds uitgebreid gevierd op 14 oktober. De Pokrovkathedraal verving een oudere verlaten kerk op dezelfde plaats.

Na de dood van Ivan IV werden in de noordoosthoek, in opdracht van tsaar Fjodor I, de relikwieën van de heilig verklaarde Vasili (in 1588 overleden) geplaatst. Vasili, dwaas van Christus, genoot grote verering. En omdat in deze laatste kerk dagelijks diensten werden gehouden, in tegenstelling tot de andere kerken van het complex, had men het steeds vaker over 'de kerk van Vasili', oftewel St. Basilius-kathedraal. Onder deze naam is het bouwwerk nu internationaal bekend.

Decoraties in de Pokrovkathedraal

De eerste muurversieringen ontstonden in de periode 1680-1683, met bloempatronen op de gangmuren. De torens herkregen hun bijzondere metselwerkpatroon. Na een brand in 1737 werden alle muren gerestaureerd en versierd met bloempatronen.

De kathedraal verwierf haar huidige kleurrijke innerlijk en uiterlijk in verschillende fasen tussen 1680 en 1848. De Russische smaak voor wat betreft kleur veranderde in de 17e eeuw ten gunste van heldere, sprekende kleuren. Icoonkunst en muurschilderingen beleefden een explosieve groei o.a. dankzij nieuw beschikbare verfsoorten en -technieken. Het originele kleurenschema van vòòr deze innovaties was veel fletser.

Schade en herstel van de Pokrovkathedraal

In 1812 werd de kathedraal door Franse troepen gebruikt als stal. Zij namen alles mee wat waarde had. Gelukkig bleef de kathedraal gespaard bij de Brand van Moskou (1812) en bij het mislukken van de poging om (op Napoleons bevel) het Kremlin en omgeving op te blazen.

Doordat de kathedraal geen eigen parochie had en dus geen bron van inkomsten, was onderhoud altijd een groot probleem. Voorstanders riepen al op tot restauratie tussen 1880 en 1890, maar geldgebrek zorgde voor uitstel. Noch de overheid noch de gemeente wilde financiële steun geven.

In 1899 gaf tsaar Nicholaas II schoorvoetend toe dat de claim voor onderhoudsgelden legitiem was, maar niemand kwam over de brug. Uiteindelijk werd tussen 1896 en 1909 ongeveer 100.000 roebel door particulieren bij elkaar gebracht voor noodzakelijk onderhoud.

In 1919 werd de kathedraal geconfisqueerd door de bolsjewieken en tot 1929 gesloten voor herstelwerkzaamheden onder leiding van Pjotr Baranovski. Omdat kerkdiensten verboden waren, werden in 1929 de 'overbodige' klokken weggehaald. De enige manier om het gebouw aan de sloopwoede van de bolsjewieken te doen ontsnappen was door haar om te vormen tot een museum, in dit geval ter nagedachtenis aan de Russische verovering van Kazan.

Afbraak van de Pokrovkathedraal?

Stalin gaf echter in 1929 opdracht om het Rode Plein 'schoon te vegen' om grote parades mogelijk te maken. Hierdoor sneuvelde de Kazankathedraal. Ook de Pokrovkathedraal stond op de nominatie te worden gesloopt.

Er kwam een groot protest op gang. Vooral architect Baranovski verzette zich heftig. Uiteindelijk hief Stalin het besluit op, maar Baranovski kreeg in 1933 wel een veroordeling voor 'anti-sovjetpropaganda' aan zijn broek en zat 3 jaar in Siberië.

In 1936 werd het standbeeld voor Dmitri Pozjarski en Koezma Minin, leiders van het vrijwilligersleger tegen Poolse invasietroepen in de Tijd der Troebelen, verplaatst van het midden van het Rode Plein naar een plek vlak voor de kathedraal, zodat Stalin zijn zin kreeg en het hele plein voor parades beschikbaar was.

Renovatie en eerherstel voor de Pokrovkathedraal

Tot slot

Als je de Russische hoofdstad Moskou bezoekt, kun je er eigenlijk niet omheen. Net als de Eiffeltoren in Parijs, de Brandenburger Tor in Berlijn en het Colosseum in Rome vormen het Rode Plein en de St. Basilius-kathedraal, met zijn sprookjesachtige torens, het 'gezicht' van Moskou. Als toerist moet je dat toch hebben gezien, nietwaar? Ze zijn een bezoek meer dan waard.

 

© ASMAY. *12

Foto's: Asmay, NGC.com.

 

Wilt u meer weten over Moskou? Klik dan hier.

Of over het Rode Plein? Klik hier.

Voor van alles en nog wat over Rusland, klik hier.

Zie ook:

Rusland-op-en-rond-het-Rode-Plein-in-Moskou-2

Rusland-de-metro-in-Moskou

Rusland-Tverskaya-Ulitsa-meer-dan-een-straat-in-Moskou

Rusland-het-Park-van-de-Gevallen-Monumenten-in-Moskou

Of:

Asmay-s-tips-voor-trips

Asmay-s-historie-&-mysterie

 

Meer reacties weergeven