Wie kent hem niet, de correcte, wat stoffig ogende doctorandus met de grappige, cabareteske, bijna studentikoze, literaire liedjes?

Drs. P, het pseudoniem voor Heinz Polzer, is een begaafd schrijver van liedteksten gebleken. Ter ere van zijn hoge leeftijd (geboren op 24 augustus 1919) en zijn lange zangcarrière werd in 2012 zijn gehele muzikale oeuvre opnieuw uitgebracht in een verzamelbox van 8 CD’s, een must voor de liefhebber van deze karakteristieke, zingende literator. De box heet: ‘Compilé complé van Drs. P'.

Achtergrond Drs. P

Heinz Hermann Polzer werd in 1919 in Thun, Zwitserland geboren. Zijn moeder was Nederlandse, zijn vader een tot Nederlander genaturaliseerde Oostenrijker. Door zijn geboorte in Zwitserland kreeg het kind echter automatisch de Zwitserse nationaliteit. Drs. P zou deze nationaliteit altijd blijven behouden.

In 1922 scheidden zijn ouders en de kleine Heinz vertrok met zijn moeder naar Nederland. Op zijn 20e startte de jonge Polzer met de studie economie aan de Economische Hogeschool te Rotterdam. Zijn eerste liedteksten stammen uit deze studietijd. Als lid van de Rotterdamsch Studenten Corps droeg hij zo zijn steentje bij aan het studentenleven.

Polzer tijdens de Tweede Wereldoorlog

In 1942 belandde Polzer voor een totaal van zes maanden in de gevangenis. Hij had een kinderverhaal geschreven over twee stoute kinderen Dolf en Ben (t.w. Hitler en Mussolini), die uiteindelijk van hun oom Sam (de V.S.) een pak slaag kregen. Hoewel studentikoos een geslaagde grap, kon de Duitse bezetter dit niet waarderen en zette hem gevangen. Daarnaast had hij een kaartspel getekend en afbeeldingen van Hitler en Mussolini gebruikt voor de jokers. Zijn Zwitserse nationaliteit behoedde hem voor het vuurpeloton. Na zijn vrijlating moest Polzer wel naar Zwitserland uitwijken, waar hij (als Zwitser) gelijk werd opgeroepen in militaire dienst. De rest van de oorlog diende hij uit als hospik (bij de geneeskundige troepen) in het Zwitserse leger.

Toen Parijs begin 1945 was bevrijd, vertrok Polzer als Rode Kruis-vrijwilliger naar de Franse hoofdstad. Hij trad op als vertaler voor het Amerikaanse leger en speelde piano voor de soldaten. Zijn naam veranderde hij tijdelijk in het meer neutrale Henry van Kol. Na de Duitse capitulatie keerde Polzer naar Nederland terug en pakte zijn studie weer op.

Studie en carrière van Polzer in het bedrijfsleven 

In 1950 studeerde Polzer af als doctorandus in de bedrijfseconomie. In 1950 en 1951 publiceerde hij voor het eerst een aantal stukken proza en poëzie in het maandblad ‘Mandril’. Van deze tijd af schreef hij regelmatig liedteksten, die soms pas jaren later werden gebruikt.

Via enkele banen, onder andere als redacteur bij Winkler Prins en als copywriter voor een paar reclamebureaus, belandde hij uiteindelijk bij Lintas, het eigen reclamebureau van Unilever. Door deze laatste functie kwam hij in Indonesië terecht.

Toen in 1958 alle Nederlanders uit Indonesië werden gezet, had Polzer nog een keer profijt van zijn Zwitserse nationaliteit. Hij mocht blijven.

In 1960 keerde Polzer terug naar Nederland. Hij kreeg een baan bij reclamebureau De la Mar. Zijn liedjes bracht hij tot dan toe alleen ten gehore voor vrienden en collega’s.

Aanvang zangcarrière Drs. P

In 1962 nam Polzer ontslag, op aanraden van zijn voormalige collega bij Lintas, Willem Duys. Vanaf die tijd legde hij zich toe op het schrijven van liedteksten, het componeren van muziek en het spelen van de piano. Met zijn keurige verschijning en haperende, ongeschoolde stem vertolkte hij zijn eerste wat cabareteske liedjes met de onnavolgbare dictie. In 1963 verzorgde hij zelfs een gastoptreden in de destijds zeer moderne theatershow Shaffy Chantant van Ramses Shaffy.

Keerpunt voor Drs. P

1964 was een keerpunt Polzers leven, zowel beroepsmatig als persoonlijk. Het beroepsmatige keerpunt was toch wel zijn debuut op de televisie, in de show van Willem Duys. Duys verzon het pseudoniem Drs. P (met hoofdletter D en zonder punt achter de P): Drs. naar zijn behaalde graad en P voor Polzer. Vanaf die tijd stond Drs. P vaker op het podium en werden zijn liedjes met grote regelmaat op de radio gedraaid.

In zijn persoonlijk leven was het keerpunt zijn huwelijk, ook in 1964 (op zijn 45e verjaardag), met Mieke Burgers. Zijn vrouw wilde echter nimmer in het voetlicht treden; het echtpaar leidde een rustig en teruggetrokken bestaan.

Drs. P's lange en productieve carrière

In zijn lange carrière heeft hij meer dan 50 liederen- en gedichtenbundels, en ruim 25 boeken (proza) geschreven en gepubliceerd. Zijn discografie bestaat uit ruim 20 albums en bijna 20 singles en ep’s. Drs. P heeft nog een aantal eigen televisieshows gepresenteerd (bij de NCRV) en aan vele andere programma´s meegewerkt, zoals een Spaanse taalcursus bij Teleac.

Links: één van zijn vele bundels.

Rechts: één van zijn vele albums.

Zijn eerste Top 40-hit was ‘De veerpont’ in 1973, ook wel bekend als ‘Heen en weer’. De volgende Top 40-klapper was ‘Dodenrit’ in 1974, ook wel ‘Trojka hier, trojka daar’ genaamd. Hij schreef daarnaast ook liedjes voor anderen, zoals voor Adèle Bloemendaal: ‘De meisjes van de suikerwerkfabriek’ en ‘Wat heb je gedaan, Daan?’.

In 1998, op 79-jarige leeftijd gaf Drs. P zijn afscheidsconcert. Er verscheen een boek, met al zijn songteksten, en een compilatie-CD.

In zijn carrière maakte Drs. P ook wel gebruik van diverse pseudoniemen, zoals Geo Staad, Drs. S, Kirsten Wiedeman, Wilson Hode, Lars Brahe, M. de Gans, Cyriel P. Licentiaat, Coos Neetebeem, Ludwig Otto Stadtherr en Henry Smith.

Prijzen van Drs. P

Drs. P heeft in de loop der jaren vele prijzen mogen ontvangen. 

1973: Zilveren Harp voor veelbelovend talent. (Drs. P weigerde deze prijs.) 

1979: De Nieuwe Clercke-Pico Bello-prijs voor zijn verdiensten voor de Nederlandse literatuur.

1986: Kees Stip-prijs voor zijn werk op het gebied van het 'light verse'.

1986: Cestoda-prijs

1991: Gouden Harp

1992: Edison 

1997: Blijvend Applaus-prijs

2000: Tollens-prijs voor zijn verdiensten voor het Nederlandse lied en de Nederlandse taal

2009: Bijzondere oorkonde, uitgereikt door de toenmalige Vlaamse minister van Onderwijs namens de Nederlandse Taalunie en de VRT, wegens zijn verdiensten voor de Nederlandse taal

2009: Groenman-Taalprijs

2012: Frans Banning Cocq-prijs voor bijzondere verdiensten voor de stad Amsterdam.

Eerbetoon aan Drs. P

In april 2012 werd, zoals gezegd, een verzamelbox met alle liedjes van Drs. P uitgebracht. In een interview met Atze de Vries (voor de VPRO) zei Drs. P hierover onder andere:

De Vries:  Uw verzameld werk wordt uitgegeven in samenwerking met TopNotch, een platenmaatschappij gespecialiseerd in hiphop en rap. In de eerste single op dat label, Spraakwater van de rapper Extince, valt uw naam: 'Machtige, prachtige, Drs. P-achtige rijmen die je bijblijven tot je tachtigste verjaardag.'
Drs. P:  'Extince, die naam is mij onder ogen gekomen. Ik zou van de week een interview hebben met iemand die Extince meebrengt. Het is goed bedoeld en bijzonder loffelijk. Mij is jaren geleden al verzekerd dat ik bij rappers bijzonder gunstig bekend sta. Daar was ik stomverbaasd door, want mijn schrijfstijl is heel strikt. Ik zou denken dat het die rappers erg tegenstaat en buitengewoon gewild aandoet dat ik altijd zo strikt metrisch en correct rijmend schrijf. Nu ga ik een sigaar roken. Tenslotte: die asbak is hier niet voor niets. Ik hoop dat het u niet stoort.'

Tot slot 

In tegenstelling tot heel wat Nederlandse liedjes, die niet verder gaan dan enkele variaties op la-la-la of zich beperken tot 3 zinnen en deze 3 dan eindeloos herhalen, maakte Drs. P altijd veel werk van zijn teksten. De enige uitzonderingen hierop zijn de liedjes, die hij als persiflage op carnavalskrakers maakte, zoals ‘Wat heb je gedaan, Daan?’

Heinz Polzer alias Drs. P overleed op 13 juni 2015 op de hoge leeftijd van 95 jaar.

 

© ASMAY. *12

Foto's: Office.microsoft.com en Wikimedia Commons.

 

Belangstelling voor muziek van Drs. P? Klik hier.

Of voor andere Nederlandstalige muziek? Klik hier.

Voor van alles en nog wat over Nederlandse liedjes, klik hier.

 

Zie ook:

Leonard-Cohen-legendarische-troubadour-and-still-going-strong

Ravi-Shankar-een-legende-op-de-Indiase-sitar

Glen-Campbell-en-zijn-laatste-album

Muzikale-associaties-en-herinneringen

Of:

Asmay-s-kunst-&-cultuur

Asmay-s-mens-&-maatschappij

-o-o-o-

De uitgebreide tekst van één van zijn grote hits (als voorbeeld), mag ik hier niet vergeten; het is tevens mijn favoriet (© Songtekst: Drs. P):

Dodenrit

We rijden met de trojka door 't eindeloze woud
Het vriest een graad of dertig, het is winter en vrij koud
De paardenhoeven knersen in de pasgevallen sneeuw
't Is avond in Siberië en nergens is een leeuw

We reizen met de kinderen, al zijn ze nog wat jong
Door 't eindeloze woud waarover ik zo-even zong
Een lommerrijk en zeer onoverzichtelijk terrein
Waarin men zich gelukkig prijst dat er geen leeuwen zijn

We zijn op weg naar Omsk, maar de weg daarheen is lang
En daarom vullen wij de tijd met feestelijk gezang
Intussen gaat zich iets bewegen in de achtergrond:
Iets donkers en iets talrijks en het lijkt me ongezond

Ze zijn nog vrij ver achter ons, ik zie ze echter wel
Het is een hele massa en ze lopen nogal snel
En door ons achterna te lopen halen zij ons in
Wat onvoordelig uit kan pakken voor een jong gezin

De donkere gedaanten zijn bijzonder vlug ter been
Ze lopen op vier poten, en ze kijken heel gemeen
Ze hebben grote tanden, dat is duidelijk te zien
Het zijn waarschijnlijk wolven en kwaadaardig bovendien

Al is de toestand zorgelijk, ik raak niet in paniek
Ik houd de moed erin door middel van de volksmuziek
We kennen onze bundel en we zingen heel wat af
Terwijl de wolven nader komen in gestrekte draf

Het is van hier naar Omsk nog een kleine honderd werst
't Is prettig dat de paarden net vanmiddag zijn ververst
Wel jammer dat de wolven ons toch hebben ingehaald
Men ziet de flinke eetlust die hun uit de ogen straalt

We doen heel onbekommerd en we zingen continu
Toch moet er iets gebeuren onder moeders paraplu
En zonder op te vallen overleg ik met mijn vrouw
"Wie moet er aan geloven," vraag ik, "Toe, bedenk eens gauw"

"Moet Igor het maar wezen?", "Nee, want Igor speelt viool"
"Wat vind je van Natasja?", "Maar die leert zo goed op school!"
"En Sonja dan?", "Nee, Sonja niet, zij heeft een mooie alt"
Zodat de keus tenslotte op de kleine Pjotr valt.

Dus onder het gezang pak ik het ventje handig beet
Daar vliegt hij uit de trojka met een griezelige kreet
De wolven hebben alle aandacht voor die lekkernij
Nog vierentachtig werst en o, wat zijn wij heden blij

We mogen Pjotr wel waarderen om zijn eetbaarheid
Want daardoor raken wij die troep voorlopig even kwijt
Zo jagen wij maar voort als in een gruwelijke droom
Ajo ajo ajo al in die hoge klapperboom

Daar klinkt weer dat gehuil en onze hoop is weer verscheurd
De wolven zijn terug en nu is Sonja aan de beurt
Daar gaat het arme kind, zij was zo vrolijk en zo braaf
Nog achtenzestig werst en in Den Haag daar woont een graaf

Ik zit nog na te peinzen en mijn vrouw stort menig traan
En kijk daar komen achter ons de wolven al weer aan
Dus Igor, 't is wel spijtig maar jij wordt geen virtuoos
Nog tweeënvijftig werst en daar was laatst een meisje loos

Nu Igor is verwijderd hebben wij weer even rust
Maar nee, daar zijn de wolven weer, op nog een part belust
De doodskreet van Natasja snijdt ons pijnlijk door de ziel
Nog zesendertig werst en in blauwgeruite kiel

Mijn vrouw en ik zijn over, dus we zingen een duet
En als 't even mee wil zitten halen we het net
Helaas, ik moet haar afstaan aan de hongerige troep
Nu nog maar twintig werst en Hoeperdepoep zat op de stoep

Ik zing nu weer wat lustiger want Omsk komt in zicht
Ik maak een sprong van blijdschap en verlies mijn evenwicht
Terwijl de wolven mij verslinden, denk ik "Dat is pech
Ja Omsk is een mooie stad, maar net iets te ver weg"

(Trojka hier, trojka daar)
Ja, je ziet er veel dit jaar
(Trojka hier, trojka daar)
Overal zit paardenhaar
(Trojka hier, trojka daar)
Steeds uit voorraad leverbaar
(Trojka hier, trojka daar)
Zachtjes snort de samovaar
(Trojka hier, trojka daar)
Met een Slavisch handgebaar
(Trojka hier, trojka daar)
Doe het zelf met naald en schaar
(Trojka hier, trojka daar)
Is dat nu niet wonderbaar
(Trojka hier, trojka daar)
Twee halfom en een tartaar
(Trojka hier, trojka daar)
Een liefdadigheidsbazaar
(Trojka hier, trojka daar)
Hulde aan het gouden paar
(Trojka hier, trojka daar)
Foei hoe suffend staat gij daar
(Trojka hier, trojka daar)
Moeder is de koffie klaar
(Trojka hier, trojka daar)
Kijk daar loopt een adelaar
(Trojka hier, trojka daar)
Is hier ook een abattoir
(Trojka hier, trojka daar)
Basgitaar en klapsigaar
(Trojka hier, trojka daar)
Flinkgebouwde weduwnaar
(Trojka hier, trojka daar)
Leve onze goede Tsaar!

 

Meer reacties weergeven