Cursus 10

         'Achttiende eeuw'

 

 

Samenvatting/begrippenlijst 

Boek: Laagland literatuur & lezer

Klas: VWO

 

§1: Historische context

• Nadat Amerika in de 17de eeuw onafhankelijk was geworden wou de burgerij in Europa meer invloed op het bestuur.
• 18de eeuw:

1. Frankrijk was absolutistisch. (= een vorst is de baas in een land en hoeft zich niet aan wetten te houden.)
2. De Franse revolutie begon na veel kritiek op de vorst.
3. Eind van 18de eeuw: Frankrijk valt de Republiek binnen en er kwam een Bataafse Republiek, waardoor de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden niet meer bestond.

• Regenten waren in de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden aan de macht (= regentenheerschappij)

1. Voorbeeld van de pruikentijd (iedereen droeg in die tijd pruiken).
2. Er was veel onderscheid tussen rijk en arm.
3. Economie ging aan het einde van de 18de eeuw achteruit door de Industriële revolutie in Engeland.

§2: Culturele context

• Verlichting: Het begin van een tijd waarin mensen anders gingen denken ov de filosofie, geloof, politiek en rechtspraak. Het zelfstandig kritisch denken ging centraal staan.

1. Onderwijs, kennis en opvoeding werd belangrijk.
2. Er kwam kritiek op het absolutisme.
3. De burgerij vond dat er een trias politica moest komen (een wetgevende macht, uitvoerende macht en een onafhankelijk rechterlijke macht). De burgerij werd een sociale klasse die politieke veranderingen wilde.
4. De kennis van wetenschap en techniek nam snel toe.
5. De burger ontwikkelde zich als individu (burgers gingen nadenken over zichzelf, waardoor dagboeken en brieven populair werden.)
6. De roman werd ontdekt.

• Satire: spottende teksten die belerend en kritisch zijn. (Werden veel door Verlichtingsfilosofen- en schrijvers gebruikt.)
• Classicisme

1. Was in de 18de eeuw niet meer alleen voor vorsten en machthebbers, maar ook voor de burgerij.
2. Het burgelijke classicisme richtte zich op eenvoud, zakelijkheid, regelmaat en heldere lijnen.

§3: Literaire ontwikkelingen

• 18de eeuw:

1. Schrijvers waren ook afkomstig uit de burgerij.
2. De literatuur werd voor en door burgers gemaakt.
3. Schrijvers waren opvoeders en opinievormers.
4. Vrouwen kregen een belangrijke rol als schrijfster.

• Spectoriale tijdschriften werden populair. (= tijdschriften die als opinieorgaan functioneerde)

1. Sloot aan bij de denkwijze van de Verlichting.
2. Werden in koffiehuizen gelezen en werd het het centrum van het stedelijke sociale leven. (politieke onderwerpen mochten hierin niet voorkomen)
3. Justus van Effen: Belangrijke spectoriale tijdschriftenschrijver. Hij was degene die ''De Hollandsche Spectator'' schreef waar veel opvattingen van de Verlichting in kwamen.

• Doordat opvoeding en onderwijs belangrijker werd, kwamen er ook teksten voor kinderen.
• Imaginaire reisverhaal: Een verhaal over een reis naar een denkbeeldig land. (was een populair genre in de 18de eeuw)

1. Schrijvers konden zo via het verhaal maatschappijkritiek leveren. 
2. ''Reize door het Aapenland'' is één van de bekendste imaginaire reisverhalen.

• De komst van de roman maakte dat de personages in het verhaal belangrijker werden en de mens dus centraal stond (wat dus bij de denkwijze van de Verlichting hoort).
• Zedenromans werden meestal geschreven in de briefvorm. (mensen kregen de behoefte om zelfbespiegelingen met anderen te delen)
• Programmanamen: De namen van de briefschrijvers. (Vertellen meestal iets over hun karakter.)

 

Lees ook:

  - Cursus 8: Voorgeschiedenis en middeleeuwen

  - Cursus 9: Zestiende en zeventiende eeuw

 

______________________________________________________________________________________

Gemaakt door: H_Justin

Op dit artikel zit Copyright.

Dit artikel is geschreven tbv opleiding.

______________________________________________________________________________________