Cursus 8

         'Voorgeschiedenis en middeleeuwen'

 

 

Samenvatting/begrippenlijst 

Boek: Laagland literatuur & lezer

Klas: VWO

 

 

 

§1: Historische context

• Overgang van Romeinse oudheid naar Middeleeuwen:

1. Latijn geen spreektaal meer.
2. Kerstening van het Christendom. West-Europa werd rooms-katholiek.

• Nederland en België werden in de middeleeuwen benoemd tot de Nederlanden.

1. Werd verdeeld in gewesten
2. Ieder gewest had zijn eigen streektaal van het Middelnederlands.

• De mens werd vedeeld in verschillende standen.

1. Geestelijkheid, bestaande uit reguliere geestelijkheid (monniken en nonnen) en de regels van het klooster volgende seculiere geestelijkheid (paus, bisschoppen, pastoors)
2. Adel en ridders. De legers uit de middeleeuwen bestonden uit ridders waar eer heel belangrijk was.
3. Het volk. Meestal was het volk arm en had het geen rechten

• 10de eeuw: Verstedelijking van West-Europa

1. De basis van een stad was meer gericht op handel en produceren van producten.
2. Door vorsten en opkomende steden ontstond er een schrijfcultuur waarbij steeds meer mensen gingen schrijven en niet alleen meer de monniken.

• Manuscripten: handgeschreven boeken.
• Door de boekdrukkunst uit de 15de eeuw was het mogelijk om sneller en goedkoper verhalen te verspreiden.

§2: Culturele context

• Kerkelijke geleerden plaatsten het geloof en de theologie boven kennis en filosofie.
• Neoplatonisme (= symboliek geven aan kunst, bijv. licht werd bedoeld met Jezus) was belangrijk in de middeleeuwen.
• Middeleeuwse schilders werkten altijd in opdracht, hadden artistieke tradities, en beleerden het publiek. (mensen die niet konden lezen konden met een schilderij toch de betekenis zien zonder te kunnen lezen.)
• De muziek uit de middeleeuwen heeft zowel greogoriaanse muziek (sober, bedoeld om gelovigen in vrome stemming te krijgen) als wereldlijke muziek (muziek gespeeld door rondtrekkende zangers/muzikanten (=troubadours) en werd veel gebruikt bij de hoge standen)
• Hoofsheid: Levensideaal uit de middeleeuwen dat kenmerkend is door de gedragsregels.

1. Hoofse ridder: De 'Nick en Simon' van tegenwoordig (netjes in taal, gedraagt zich keurig)
2. Voor hoofse ridder: De 'Snoopdog' van tegenwoordig (gedraagt zich niet, niet netjes)

• In hoofse teksten speelt hoofse liefde een grote rol. De man moest dienstbaar zijn aan de aanbeden vrouw.

§3: Literaire ontwikkelingen

• Middeleeuwse literatuur werd in opdracht gemaakt.
• De schrijver wilde het publiek vermaken en iets leren.
• Middeleeuwse verhalen gaan altijd terug op één of meerdere andere teksten (= de bronteksten)
• De verhalen werden voorgedragen waardoor er een voorleescultuur ontstond, vaak ook met rijmen.
• 13de eeuw: ridderromans werden geschreven.

1. Was voor de elite bedoeld. (eliteliteratuur)
2. Was als educatieve functie en ontspanning bedoeld.

• Karelepiek: Middeleeuwse verhalen waarin Karel de Grote en/of zijn vazallen centraal staan.
• Arthurepiek: Middeleewse verhalen waarin Koning Arthur en/of zijn vazallen centraal staan.
• Begin 15de eeuw: Begin van de oprichting van verenigingen over literatuur.
• Rederijkers: (= dichters)

1. Hun teksten waren bedoeld voor publieke voordracht.
2. Refrein (gedicht van minimaal 4 strofen/regels met vaste slotregel) was de favoriete dichtvorm van de rederijkers.
3. Marieke van Nieumeghen is de bekendste tekst van de rederijkers.

 

Lees ook:

   - Cursus 9: Zestiende en zeventiende eeuw

   - Cursus 10: Achttiende eeuw

_______________________________________________________________________________________

Gemaakt door: H_Justin

Op dit artikel zit Copyright.

Dit artikel is geschreven tbv opleiding.

_______________________________________________________________________________________