Inleiding

De laatste tijd hoor je veel berichten over de toename van ouderenmishandeling. Dit zijn alarmerende berichten voor iedereen die direct betrokken zijn in de ouderenzorg. Ook ik werk in de ouderenzorg en maak dus ernstige zorgen over al deze berichten over oudermishandeling in de zorginstellingen. Dus ik heb voor mijzelf besloten om wat dieper te gaan graven om meer kennis te verkrijgen over dit onderwerp. Volgens de inspectie van de gezondheidszorg (IGZ) zijn er de afgelopen vier maanden, ongeveer 82 meldingen van ouderenmishandeling. Dit is waarschijnlijk het topje van de ijsberg, je kunt je vast voorstellen dat er misschien meer gevallen zijn dan alleen die 82, die gemeld zijn. Het gaat hierbij om zorgverleners die bejaarde bewoners in de thuis-en ouderenzorg bestelen, seksueel misbruiken, verwaarlozen, intimideren, slaan, knijpen of vastbinden. Voor mij als professionele beroepsbeoefenaar is het onverstelbaar dat er zulke vreemde praktijken plaatsvinden bij zwakkeren en ouderen. En ik heb dan ook de eed afgelegd tijdens het uitreiken van mijn diploma. Mijn eed is namelijk mijn beroepsgeheim en het beschermen van je cliënten. Zelf heb ik ook ervaringen opgedaan m.b.t. ouderenmishandeling, ruim 5 jaar geleden werkte ik in een verzorgingstehuis in Voorburg. Daar gingen de geruchten onder de bewoners, dat een collega van mij voor en na de dienst, zich ging omkleden bij de bewoners. Dit verhaal/gerucht werd bevestigd door verschillende bewoners die ik zelf verzorgde. In eerste instantie had ik het idee dat het vrij onschuldig zou zijn, maar ik ging toch verder nadenken en kwam tot de conclusie dat je eigenlijk niet omkleed bij bewoners en of cliënten en dat dit eigenlijk een vorm van intimidatie is. Uiteindelijk heb ik besloten om verder acties te ondernemen en heb dit besproken met de desbetreffende collega en vervolgens met mijn leidinggevenden. Deze collega kreeg op staande voet haar ontslag. Daarnaast hebben wij als professionals ook te maken met een grijs gebied binnen de zorginstellingen, dit heeft te maken dat ouderen toch snel een blauwe plek oplopen, dit kan verschillende oorzakken hebben, namelijk een dunnere huid of veel bloedverdunners. Ook lopen ouderen een groot risico op vallen. Dus je kunt je voorstellen wanneer een oudere persoon van boven de 80 jaar met een dunne huid en medicijnen krijgt om zijn bloed te verdunnen en ook nog onstabiel loopt en vervolgens valt en een flinke smak maakt op de grond met als gevolg, dat hij letsel heeft opgelopen aan zijn gezicht en armen, dat hij de dagen daarna bont, blauw en of paars zal gaan uitzien. En dat iemand van buiten zich een hoedje schrikt als hij die gevallen oudere persoon ziet.

Wat is ouderenmishandeling

Ouderenmishandeling is het mishandelen van een oudere persoon boven de 55 jaar. Onder mishandeling verstaan we al het handelen of nalaten van handelen van al diegene die in een persoonlijke of zakelijke relatie met de ouderen staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk zal lijden. Van de kant van de oudere is daarbij sprake van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. De oudere is namelijk slachtoffer van een ongewenste daad van iemand die de oudere goed kent. Ouderenmishandeling is nog een redelijk onbekend fenomeen. Vandaar dit artikel dat bedoeld is voor ouderen, familie, buren en hulpverleners.

Wie is het slachtoffer van ouderenmishandeling?

Iedere man of vrouw boven de 55 jaar kan in principe het slachtoffer worden van ouderenmishandeling. Maar de ene oudere is er meer ‘vatbaar’ voor dan de andere. Zo neemt het risico van ouderenmishandeling toe met het ouder worden. Vooral wanneer de leeftijd van 75 jaar wordt overschreden. Gebleken is dat het risico groter wordt naarmate de oudere meer zorg nodig heeft.

Wie is de dader van ouderenmishandeling?

Vaak is de dader een naaste van het slachtoffer, bijvoorbeeld: dochter, zoon, echtgenoot of kleinkind. Soms hebben daders zelf problemen, bijvoorbeeld: met alcohol of drugs, gokproblemen of financiële problemen. Het kan ook zijn dat iemand de langdurige verzorging van de oudere steeds meer ervaart als een last die te zwaar op zijn of haar schouders drukt.

Waar vindt ouderenmishandeling plaats?

Ouderenmishandeling kan plaatsvinden thuis bij de oudere zelf. Daarnaast komt ouderenmishandeling voor in verzorging- of verpleeghuizen en ziekenhuizen.

                       

Welke vormen van ouderenmishandeling zijn er?

Lichamelijke ouderenmishandeling

Bepaalde lichamelijke verwondingen kunnen wijzen op ouderenmishandeling, bijvoorbeeld: blauwe plekken, schrammen, zwellingen of kleine brandwonden. Lichamelijke verwondingen zijn natuurlijk niet altijd het gevolg van ouderenmishandeling.

Psychische ouderenmishandeling

Bij psychische ouderenmishandeling is de oudere het slachtoffer van beledigingen, treiteren en sarren, valse beschuldigingen, bevelen of dreigementen.

Verwaarlozing

We spreken van verwaarlozing indien de oudere niet voldoende lichamelijke of medische zorg krijgt. Het kan ook zijn dat de behoefte van de oudere aan liefde en aandacht geheel wordt genegeerd.

Uitbuiting

Wanneer geld, cheques, juwelen of andere bezittingen van ouderen worden ontvreemd door bijvoorbeeld de (klein-)kinderen, dan is de oudere het slachtoffer van uitbuiting. Seksueel misbruik Hiervan is sprake als er seksuele handelingen met of in het bijzijn van ouderen worden verricht die door de oudere niet worden gewenst.

Schending van rechten

Rechten van ouderen worden geschonden wanneer post wordt achtergehouden, bezoekers zomaar worden weggestuurd of wanneer de oudere in huis wordt vastgehouden.

Wat zijn de verschijnselen en hoe herken je ouderenmishandeling

Hoe herken je ouderenmishandeling? Ouderen die mishandeld worden vertonen vaak bepaald gedrag. Enkele signalen kunnen zijn:

• De oudere krijgt geen kans met de hulpverlener te praten zonder aanwezigheid van de vermoedelijke dader.
• De verzorger legt onverschilligheid aan de dag over het wel en wee van de oudere.
• De verzorger vertoont verschijnselen van overbelasting.
• De huishouding en de verzorging van de oudere worden verwaarloosd.
• De verzorger scheldt of schreeuwt tegen de oudere in het bijzijn van een hulpverlener.
• De oudere geeft onsamenhangende of tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen.
• De oudere is verward, vergeetachtig of erg neerslachtig.
• De dader probeert hulpverleners zo veel mogelijk buiten de deur te houden of om de tuin te leiden.

Wat moet je doen bij een vermoeden van ouderenmishandeling

Het is natuurlijk erg moeilijk om ouderenmishandeling te bewijzen, je wilt ten slotte niet de vergissing maken om anderen vals te beschuldigen van ouderenmishandeling. Dus het is raadzaam om voorzichtig dit onderwerp te bespreken. Dus neem jou “ er is iets niet plus gevoel” serieus en onderneem de volgende stappen:

• Raadpleeg en maak dit onderwerp bespreekbaar binnen het team en of de leidinggevenden, misschien hebben zij ook signalen opgevangen dat iets niet klopt.         
• Trek niet te snel je conclusies en onderzoek je vermoeden en ga in de omgeving van de oudere vragen stellen om jouw vermoeden te staven en check bij de oudere zelf. Stuur des gewenst een collega in deze zorgsituatie om een eventuele andere visie te creëren.
• Zorg dat je inzicht krijgt in de situatie. leg een schaduw rapportage aan met data, tijden, of wat je merkte en jouw bevindingen zijn. Wees hierin zo objectief mogelijk.
• Houd je emoties onder controle en wees neutraal in jouw contacten, kost dit je moeite vraag dan om ondersteuning via een collega en neem evt. contact op met een vertrouwenspersoon.
• Voor verzogenden stopt het hier: je hebt een vermoeden en je kan dit vermoeden onderbouwen en staven met een duidelijke rapportage. Geef jou rapportage aan je leidinggevende. Je leidinggevende is er dan van op de hoogte en vanaf dit punt neemt de organisatie het over.
• Vraag aan het slachtoffer of hulp wenselijk is. Benoem de hulp die van jou verwacht kan worden. en welke hulp er eventueel geboden kan worden door anderen.

Bronnen:

http://seniorengids.doras.nl

http://www.nursing.nl/pdfdowload/2124