Voorwoord

Iconische figuren voldoen nu eenmaal aan de definitie van wereldberoemd te zijn en een voorbeeldrol te vervullen in het sociale tijdperk van een of meerdere generaties. Niemand heeft deze verwachtingen dan ook beter ingelost dan Marilyn Monroe, niet alleen haar naam is globaal bekend doch ook haar beeltenis is gegrift op het collectieve geheugen. Heel wat inkt is er al gevloeid over deze blonde vamp, bibliotheken vol zijn gevuld met biografieën, complottheorieën en honderdduizenden foto's. In mijn fascinatie voor de persoon die dikwijls verscholen zit in de beroemdheid, zal ik desondanks een poging wagen om mijn visie neer te zetten van deze actrice.

Na het lezen van aardig wat literatuur over de mythe, heb ik eigenlijk ontdekt dat de hype slechts een hol omhulsel is voor de persoon die ze echt is geweest. Tragisch genoeg doet deze mooie dame mij denken aan The Picture of Dorian Grey, de weerspiegeling die alle aandacht naar zich toetrok en de ware identiteit die neergebliksemd werd door de flitslampen van de horde paparazzi en weggecijferd door een alter ego die uiteindelijk ook haar doembeeld zou worden.

Marilyn in een notendop

Monroe was eigenlijk een semi-succesvol model die dankzij goede marketing erin slaagde zich een weg te banen naar het zilveren doek. Haar glorietijd situeert zich tussen de jaren 1940 en 1960. Niet alleen werd ze een stijlicoon en een graag geziene gaste op de internationale jetset maar haar films scoorden hoog qua populariteit. Uiteindelijk zou ze het ultieme seks symbool worden van de Westerse wereld en zou ze net al zoveel andere uitzonderlijke collega's de onsterfelijkheid instappen door haar geheimzinnige dood op slechts 36-jarige leeftijd.

Norma Jeane

Marilyn werd geboren als Norma Jeane Mortenson, maar kreeg later de naam Norma Jeane Baker in Los Angeles. Ze werd opgevoed door haar moeder Gladys Baker Mortenson (meisjesnaam Monroe) en werd gestigmatiseerd als een onwettig kind, ondanks de aanwezigheid van een stiefvader. Het gemis aan haar vader zou haar tekenen voor de rest van haar leven.

Haar moeder probeerde haar een goede opvoeding te geven doch had zelf te kampen met gigantische psychologische problemen. Deze ziektes zouden uiteindelijk resulteren in een permanente opname in een psychiatrisch ziekenhuis in 1935. Het zou Norma Jeane opzadelen met een levenslange panische angst om eveneens hetzelfde ziektebeeld te ontwikkelen. De kleine Norma Jeane kwam onder de hoede te staan van een vriendin van de familie: Grace McKee. Nog geen jaar later bracht deze laatste haar echter naar een overheidsweeshuis. Een lange traumatische lijdensweg zou beginnen voor de kleuter met een reeks verblijven in verschillende pleeggezinnen.

Op 11-jarige leeftijd slaagde Norma Jeane erin te ontsnappen aan deze onstabiele situatie en kreeg ze een relatief stabiel gezin. Vijf jaar later echter werd ze met zachte dwang gedwongen tot een gearrangeerd huwelijk op zestienjarige leeftijd met Jim Dougherty een 21-jarige buur. Het koppel trouwde op 19 juni 1942.

Modellenwerk

In 1943 stond de wereld bijna in brand op de vooravond van de tweede wereldoorlog. Haar kersverse man vertrok op missie naar Shanghai. Monroe bleef achter en kreeg een baan in een munitiefabriek. Het is op de werkvloer dat ze ontdekt werd door de fotograaf David Conover. De eerste gepubliceerde foto van Marilyn Monroe verscheen in het patriottisch blad Yank in 1945. Dankzij de connecties van de fotograaf begon ze na haar werkuren te freelancen als model.

Enkele weken later werd ze opgemerkt door een talentscout van Blue Book Model Agency, het grootste modelagentschap in Los Angeles. Ze kreeg een contract als fulltime model en kon gratis een cursus volgen in een heuse school. Op aanraden van haar mentors kleurde ze haar haren in het blond.

Hollywood

In 1946 was Norma Jeane een goedbetaald en semi-bekend model. Ze maakte vooral furore als pin-up, en slaagde erin om driemaal de voor cover te halen van populaire magazines. Deze prestatie werd opgemerkt door de filmstudio van 20th Century Fox. Ze werd uitgenodigd voor een screentest en kreeg prompt een zesmaandelijks contract. Wanneer haar man terugkwam in 1946 was hij niet bepaald gelukkig met de carrière wissel, de echtscheiding volgde in hetzelfde jaar.

Norma Jeane is dood, leve Marilyn Monroe

Bij 20th Century Fox stonden ze erop dat ze een artiestennaam zou aannemen. De studiobaas suggereerde Marilyn, zijzelf vervolledigde die met Monroe de meisjesnaam van haar moeder. Marilyn Monroe was geboren, nu moest ze alleen nog maar leren acteren.

Haar eerste loon was niet bepaald duizelingwekkend te noemen, ze kreeg exact 75 dollar per week uitbetaald doch kon wel genieten van de prestigieuze gratis opleidingen bij de filmstudio. Ze werd eventjes verhuurd aan Columbia Pictures voor 125 dollar per week, maar deze laatste studio verlengde haar opdrachten niet, wat later een kapitale fout zou blijken.

Niemand minder dan de legendarische Marx Brothers zouden zorgen voor de grote doorbraak. Marilyn had een klein rolletje in hun film Love Happy van 1949. Haar verschijning duurde exact 60 seconden maar blijkbaar was dit genoeg om geschiedenis te schrijven. Monroe werd opgemerkt en werd de mascotte van de film, haar foto verscheen in magazines, zijzelf werd een hype op de radio en de televisie.

Metro Goldwyn Mayer was er als de kippen bij om haar een rol te geven in de Asphalt Jungle van John Huston. De film was een groot succes en ook de blonde diva viel op in een kleine bijrol. 20th Century Fox haastte zich dan ook om haar een nieuw contract aan te bieden. Vanaf dan kreeg ze significant meer rollen met inhoud en promoveerde ze naar de hoofdrol.

De volgende jaren reeg ze de successen aan elkaar met films zoals: Niagara (1953), Gentlemen Prefer Blondes (1953),How to Marry a Millionaire (1953), River of No Return (1954) en There's No Business Like Showbusiness. De ster van Marilyn scheen aan het firmament om nooit meer te verdwijnen.

Desastreus privéleven

De veertiende januari 1954 trad Marilyn in het huwelijk met een andere Amerikaanse superster, de koning van baseball: Joe DiMaggio. Het was het Hollywood huwelijk van de eeuw. Beide sterren hadden verwachtingen dat hun partner zich zou wegcijferen voor hun carrière, waardoor ze beiden erg bedrogen uitkwamen. Naast een grote acteercarrière was Marilyn ook aan het doorbreken als zangeres en had ze geen enkele interesse om haar werk af te bouwen. Hun huwelijk was zeer turbulent en passioneel te noemen en eindigde in mineur slechts negen maanden later.

Twee jaar later verraste Marilyn vriend en vijand door te huwen met de bekende schrijver Arthur Miller. Tijdens dit huwelijk ging het bergaf met Monroe, ze had twee miskramen en kwam onder verleiding te staan van medicijnen en alcohol. Ze slaagde er wel in twee kaskrakers te maken zoals Bus Stop (1956) en Some Like it Hot (1959). Miller schreef voor haar The Misfits (1961) die op pellicule werd geplaats door de legendarische John Huston. Het werd al gauw duidelijk voor haar tegenspeler Clark Gable dat er problemen waren. Marilyn kon soms dagenlang niet voor de camera staan en leek onder invloed van pillen en alcohol. Op het einde van de laatste draaidag werd ze opgenomen met een zware depressie. Miller en Monroe gingen uit elkaar en gaven onoverkomelijke meningsverschillen op als reden.

In 1961 ging Monroe vrijwillig naar een psychiatrische kliniek in New York. Vreemd genoeg was het Joe DiMaggio die haar bijstond in deze moeilijke tijd. Ze onderging een galblaas operatie en begon terug te werken aan haar nieuwste productie Something's Got to Give, de film die nooit zou worden beëindigd. Monroe verzuimde werk regelmatig en haar studio 20th Century Fox daagde haar voor de rechtbank wegens contractbreuk.

De trouwe hulp van DiMaggio was een bron van geruchten en de media hoopte dat de eens gehuwde sterren terug een koppel zouden vormen. Haar sociale contacten zouden al gauw een andere geruchtenmolen op gang brengen, namelijk de hypothese dat zij de minnares was van de President John F. Kennedy en diens broer Robert Kennedy. Vooral een sensueel optreden tijdens een verjaardagsfeest op het Witte huis voor JFK deed veel stof opwaaien. Het lied Happy Birthday Mr.President was dan ook reden tot commotie.

De overdosis

De wereld was in totale shock en ongeloof toen op 5 augustus 1962 werd aangekondigd dat Monroe dood werd teruggevonden in haar huis in Brentwood, California. Monroe werd naakt in bed aangetroffen in een kamer gevuld met medicijnen, slaappillen en alcohol. Haar dood werd na een eigenaardig onderzoek opgetekend als zelfmoord. Zelfs in de dood slaagde ze erin om de hoofdrol te spelen in een bizar verhaal, zo ontstonden er tientallen theorieën. Verschillende auteurs waren overtuigd dat ze werd vermoord. Er werd met de vinger gewezen naar de richting van de Kennedy clan, omdat ze teveel wist en ze publiekelijk de minder mooie kanten van depresident dreigde te onthullen in de pers. Ironisch genoeg zouden de Kennedy broers eveneens worden vermoord in een relatief korte tijd na haar dood.

Het was uiteindelijk JoeDiMaggio die het lichaam opeiste en de uitvaart organiseerde voor de meest aanbeden vrouw ter wereld. Op zijn verzoek werd het een private aangelegenheid en was hij eindelijk in staat om na al die hectische jaren haar te onttrekken aan het circus dat Hollywood heet.

Haar dood zou net zoals haar leven een mysterie blijven.

De feiten die niet in het spotlicht stonden

• Norma Jeane was een brunette, maar vooraleer ze resoluut voor platinium blond ging probeerde ze eerst 9 andere kleurvariaties van blond.
• Tijdens haar beginjaren als model gebruikte ze verschillende aliassen zoals Jean Norman en Mona Monroe. Ze hoopte eigenlijk beroemd te worden onder de naam Jean Adair. Het werd uiteindelijk Marilyn Monroe, en ze liet ook wettelijk haar naam officieel veranderen in maart 1956.
• Op school werd ze gepest voor haar fysiek en kreeg ze de bijnaam Norma Jean, the Human Stringbean.
• Eén van haar eerste kamergenoten in Hollywood, was de actrice Shelley Winters.
• Toen men haar vroeg wie haar ideale mannen waren antwoorde ze kordaat: Albert Einstein en Jerry Lewis.
• Ze was de eerste playmate van de maand in Playboy in december 1953.
• De baas van Playboy: Hugh Heffner heeft de graftombe naast haar gekocht. Hij zei eens dat ze een onuitwisbare indruk had nagelaten op hem.
• Haar favoriete drank was Dom Perignon 1953, haar favoriete restaurant was het legendarische Romanoff's.
• Marilyn was bezeten van kunst en een grote fan van kunstenaars als Goya, Picasso en El Greco. Ze was één van de eerste artiesten die investeerde in kunst.
• Ze had strikte schoonheidsrituelen: zo spoelde ze haar gezicht telkens vijftien maal na het te hebben gewassen met steeds dezelfde zeep: Nivea Skin Moisturizing Lotion.
• Monroe was een echte hondenliefhebber en ze was gek van haar Maltesische terriër Maf (ludieke afkorting voor maffia) die ze kreeg van haar goede vriend Frank Sinatra.
• Samen met Shirley MacLaine was ze de enige vrouw die in de entourage van Frank Sinatra genaamd The Rat Pack mocht vertoeven.
• Eigenlijk trouwde ze twee maal met Arthur Miller, de ceremonie werd herhaald toen ze zich bekeerde tot het Judaïsme.
• Ze had verschillende malen plastische chirurgie, vooral aan haar tanden, haar neus en haar kin in de periode 1948-1950.
• Ze was één van de eerste Hollywoodsterren die aan yoga deed.
• Volgens de auteur Norman Mailer had ze tijdens haar leven maar liefst 12 abortussen.
• Chanel N° 5 was haar favoriete parfum.
• De kleuren zwart, wit, rood en beige hadden haar voorkeur.
• Hoewel ze school verliet om te trouwen op zestienjarige leeftijd studeerde ze later af via avondschool in Kunst en Literatuur in de Universiteit van California in 1951.
• Ze had de grootste moeite om haar teksten te onthouden.
• Ze behandelde haar gezicht met een speciale hormonencrème die haar witte perziken kleur gaf. Ze weigerde resoluut de crème te verwijderen tijdens draaidagen.
• Het gerucht dat ze zes tenen had aan haar voeten is een fabeltje.
• Ze behaalde verschillende filmprijzen zoals Golden Globes maar werd nooit genomineerd voor een Academy Award.
• Marilyn Monroe heeft als model de meeste firma's in de wereld vertegenwoordigd, geen enkel ander model heeft zoveel verschillende merken of firmanamen achter zich gekregen.
• Als kind droomde ze dat de vader die ze nooit kende de bekende acteur Clark Gable was. Toen ze samenwerkten in de Misfits was ze dan ook in de wolken. Toen Gable overleed was ze compleet ontroostbaar, ze huilde twee dagen onophoudelijk.
• Haar grootste idool was Abraham Lincoln, ze spiegelde vaak haar ongelukkige jeugd aan zijn levensverhaal.
• Ze had slechts één onroerend goed, het huis waar ze ook stierf: 12305 Fifth Helena Drive, Brentwood, California.
• Ze was een echte keukenprinses.
• De lijkkist was open tijdens haar uitvaart. Ze droeg een appelgroene Pucci kleed gemaakt van nylon jersey en een platinium kleurige pruik.
• Na haar dood was er een echte zelfmoord epidemie in New York, op één dag namen 12 mensen hun eigen leven om uiting te geven aan hun verdriet voor het heengaan van hun idool.
• Net voor haar dood kreeg ze 1 miljoen dollar per film, een absoluut record voor die tijd.
• Haar intellectuele en artistieke rechten werden in 2011 verkocht voor 30 miljoen dollar.
• Er waren concrete plannen tussen haar en Joe DiMaggio om te hertrouwen, hij was dan in alle opzichten ook de liefde van haar leven.
• Marilyns erfgenamen waren het Lee Strasberg instituut een legendarische school voor jonge acteurs, die kregen 75% van haar fortuin. De andere 25% ging naar het Anna Freud Center een kinderkliniek in Hampstead, Londen.
• Monroe werd geadoreerd door de literaire wereld, vooral mensen als Jean-Paul Sartre en Truman Capote waren volledig in de ban van haar.
• Monroe was een getalenteerde producer onder andere voor de film The Prince and the Showgirl.
• Marilyn had een bibliotheek van 400 boeken die ze daadwerkelijk ook had gelezen.
• Monroe gebruikte regelmatig de naam Zelda Zonk als een alias om paparazzi te vermijden of om anoniem te kunnen winkelen.

Bedenking

Het zal u niet verwonderen dat ik als een forensisch onderzoeker gezocht heb naar sporen van Norma Jeane Baker in de mediafiguur Marilyn Monroe. Hoewel haar verhaal een bijna traditioneel script is voor de klassieke Hollywood producties in de welke ze zo veel speelde zit er duidelijk een ander verhaal achter deze prachtige glimlach, een golf van blonde lokken en meestal diep droevige ogen.

Met een vorm van afschuw heb ik gelezen dat zij zelf nog vandaag als typevoorbeeld wordt naar voor geschoven van een dom blondje. Eerst en vooral moet men de omstandigheden bekijken in de toenmalige tijdsgeest. Als vrouw was het niet gemakkelijk door te breken in Hollywood, laat staan enige inbreng te hebben. Door het weerspiegelen van haar eisen in een alter-ego die van de blonde seks vamp slaagde ze er wel in om haar doelen te bereiken. Bovendien heb ik zelf kunnen vaststellen dat men het er nu eindelijk over eens is dat ze helemaal geen blonde bimbo was, wel integendeel. Het zal u misschien verbazen maar haar I.Q. was hoger dan die van John Fitzgerald Kennedy. In de memoires van mensen die haar van dichtbij hebben gekend valt af te leiden dat ze een groot respect hadden voor haar. Frank Sinatra was onder de indruk van haar intellectuele capaciteiten, net zoals Laurence Olivier de godfather van het klassieke toneel die haar beschreef als een ondergewaardeerde actrice. Het gevaar dat een te succesvol alter-ego de echte persoon uiteindelijk vernietigd zit er altijd in, en de dualiteit Marilyn Monroe vs Norma Jeane Baker is een typevoorbeeld. Was ze grootste actrice ooit? Natuurlijk niet, maar ze was zeker niet onverdienstelijk. Volgens mij hadden haar grootste acteerprestaties plaats wanneer de camera niet draaide. Onder de glamour zat nog steeds het bange meisje Norma Jeane, zonder een vader, met een krankzinnige moeder en hopeloos op zoek naar geborgenheid, liefde en een persoonlijkheid. De identiteit heeft ze dan wel zelf gecreëerd als een vorm van zelfbescherming.

Mijn tweede conclusie is dat achter de glamour van het verhaal een ontzettend mooie liefdeshistorie zit. Omstandigheden dwingen mensen soms onlogische dingen te doen, soms ook afscheid te nemen van personen die de wereld betekenen. De houding van Joe DiMaggio in haar tijden van nood spraken boekdelen. Liefde is soms niet genoeg in een veeleisende maatschappij. Joe DiMaggio was de man die na haar dood driemaal per week hoogstpersoonlijk een bos rode rozen kwam plaatsen op haar graf. Neen, dit is niet ontsnapt uit een romantisch filmscript dit is de realiteit. De man verscheen bijna nooit meer in het openbaar en is nooit hertrouwd. Men kan zich de vraag stellen of het succes het waard was om een dergelijke liefde te verliezen?

Marilyn heeft mensen beroerd zoveel is zeker. De theorieën over haar doodsoorzaak zijn eigenlijk irrelevant. De vraag is belangrijker of bekende mensen niet gedwongen worden om alter-ego's aan te nemen die hun uiteindelijk drijft naar verloochening van hun ware ik. De voorbeelden van kunstenaars die tragisch aan hun einde zijn gekomen zijn legio. Op de film blijft ze me beroeren met een gespeelde naïviteit die eeuwig lijkt te charmeren, met een zangstem waarin men de zoektocht kan horen in iedere lettergreep. Ze blijft onsterfelijk zoals het publiek haar wenst te herinneren, maar dit was een kranige dappere dame die ten onder ging aan haar eigen angsten en dromen. Haar klassieker I Wanna Be Loved By You meende ze dan ook letterlijk?

Klik hier voor literatuur over Marilyn Monroe bij Bol.com.