Nederlandse spelling: alle spellingsregels op een rij

Punt

• Einde van de zin
• Afkortingen

Geen punt bij afkortingen die als woord worden uitgesproken, maten en gewichten.

Aan het eind van de zin staat een punt.

H. J. Bergkamp

Bijv. / ca.

TROS, DAF, km, kg

Komma

• Tussen onderdelen van een opsomming
• Tussen twee persoonsvormen
• Voor en na aanspreking/tussenwerpsel
• In lange zin voor een voegwoord aan begin van bijzin.

Een, twee, drie en vier.

Wat je doet, vind ik mooi.

Hallo, is daar iemand?

Puntkomma

• Tussen zinnen die sterk met elkaar samenhangen
• Tussen delen van een opsomming

Dubbele punt

• Aankondigingen opsomming
• Aankondigingen directe reden
• Aankondigingen verklaring

Er zijn vele voordelen: ..... , ......

Hij zei: ''Ga toch fietsen.''

Ik wil niet naar buiten: het giet.

Aanhalingstekens

• Citaat
• Directe reden
• Bij afwijkende betekenis / iets anders bedoelen

Het boek begint met de zin ''De Bree, zijn denken was hoekig en nors.''

Hij zei: ''Pas op, een auto.''

5-0 nederlaag, weer een ''prima'' resultaat.

Vraagteken

• Bij letterlijke gestelde vraag.

Bij indirecte reden geen vraagteken!

Eet je mee vanavond?

Hij vroeg of ik mee wilde eten. (=indirecte reden)

Uitroepteken

• Uitroep/bevel

Nooit meer dan één uitroepteken.

Pas op!

Kom hier!

Haakjes

• Bij het geven van toelichting, uitleg en voorbeeld.

Zo min mogelijk gebruiken!

Beletselteken

• Om einde van zin iets te suggereren
• Om onvolledige citaten aan te duiden

Maar of hij echt blij was...

''Hij riep (...) en viel neer.''

Wel een hoofdletter

• Aan het begin van zin
• Persoonsnamen
• Namen, verenigingen, instellingen, bedrijven e.d.
• Aardrijkskundige namen, merken, historische gebeurtenissen, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en titels van boeken/films

Hij ging naar huis.

's Avonds ben ik thuis.

Jan van de Berg, de heer Van Hoof, Ellen van der Zeil

Ajax, het Rode Kruis

Noord-Afrika, Coca Cola, Tweede Wereldoorlog, Veenseweg, Mars, de Mariakerk, Kerstmis, Moederdag, Turks fruit

Geen hoofdletter

• Soortnaam
• Historische perioden
• Afleidingen van feestdagen 
• Maanden, dagen en jaargetijden
• Windstreken
• Geloven

hamburger, champagne

middeleeuwen, de renaissance

kerstboom

april, vrijdag, zomer

oost

Meervoud met -s

• Schrijf -s aan woord vast als de uitspraak correct blijft
• Schrijf -s als 's bij afkortingen en bij woorden die eindigen op a, o, i, u en y.

kamers, asperges

cao's

baby's, piano's

Meervoud met -en

• Schrijf -en aan woord vast

Let op: er kan een klinkerweglating, een verandering van de medeklinker of een verdubbeling van de medeklinker ontstaan!

Let op: als een woord eindigt op onbeklemtoonde -ik, -es, -et, verdubbelt de laatste medeklinker niet. (havik ► haviken, dreumes ► dreumesen, lemmet ► lemmeten)

woorden

leraar, leraren

huis, huizen

rok, rokken

Meervoud bij -ie

• Bij klemtoon op de 'ie': +ën 
• Bij klemtoon niet op de 'ie': +n

symfonieën

koloniën

Afwijkende vormen

• Musicus, museum, basis

musici

musea

bases

Tussen -s

• Schrijf de -s als je hem hoort. Vervang het tweede deel door woord wat niet met s-klank begint. Hoor je dan nog de s? Dan schrijf je hem ook.
• Soms beide mogelijk

Personeelschef, personeelsfeest

geluidhinder, geluidshinder

Tussen -en

• Schrijf tussen -en als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is dat alleen meervoud op -en heeft.

Tussen -e (dus geen -n)

1. Eerste deel is alleen meervoud op -s
2. Eerste deel is alleen meervoud op -s en -en
3. Eerste deel kent geen meervoud
4. Eerste deel verwijst naar uniek exemplaar
5. Eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord
6. Eerste deel is geen zelfstandig naamwoord
7. Eerste deel wordt niet meer als samenstelling gezien

1. horloge, horloges, horlogemaker
2. groente, groentes/groenten, groentesoep
3. benzinegeur
4. Koninginnedag
5. beresterk, boordevol
6. Hogeschool, spinnewiel
7. elleboog, ruggespraak

Aan elkaar

• Samenstelligen van twee of drie woorden
• Getallen tot duizend en samenstellingen met honderd en duizend
• Voornaamwoordelijke bijwoorden: er, hier, daar, waar +voorzetsel

Politieonderzoek, derdewereldland

vierentwintig, vijfhonderd

daarover, eronderdoor, waarheen

Koppelteken

1. Om uitspraakproblemen te voorkomen
2. In naam van getrouwde vrouwen
3. In woorden met de voorvoegsels: adjunct, aspirant, ex, interim, niet, non en oud
4. Voor een hoofdletter
5. In combinatie van titels en beroepen
6. Aardrijkskundige namen (en afgeleiden)
7. Bij letters, cijfers en andere tekens
8. Bij woorden die anders onoverzichtelijk worden

1. auto-ongeluk
2. Mevr. Jansen-Vermeer
3. oud-minister, niet-roker
4. anti-Frans
5. minister-president
6. Noord-Hollander
7. Mbo-student, 20+-kaas
8. doe-het-zelver, huis-aan-huisblad

Weglatingsteken

• Zet het streepje op plek waar een woord of deel van een woord is weggelaten

Afbreekstreepje

• Als een woord niet meer op de regel past. Zorg ervoor dat er niet één klinker overblijft.

-e

tablissement (=fout gedaan, zet het hele woord op volgende regel)

Accenten

• Accent aigu: é
• Accent grave: è
• Accent circonflexe: ê

Let op: Bij een nadruk gebruik je altijd accent aigu)

café

ampère, scène

enquête

Hij mag maar één drankje.

Gebruik van cijfers

• Bij getallen boven de twintig (uitgezonderd zijn de ronde getallen)
• Voor maten en gewichten, bedragen, data, adressen, rekeningnummers.
• Bij een €-teken

26 miljoen

Er waren zestig gasten op het feest.

10 mei, 27 meter

€3,50

Gebruik van letters

• Getallen tot en met twintig
• Tientallen
• Schrijf breuken los

zeven

vijftien, twintig

een vierde, twee derde

Gebruik -e

• Als ze bijvoeglijk worden gebruikt.
• Als ze betrekking hebben op dingen of dieren.

Vele vriendinnen, enkele glazen

De honden hadden alle een bot.

Gebruik -en 

• Als ze zelfstandig worden gebruikt en betrekking hebben op personen. 

Let op: Heeft het woord betrekking op personen die al eerder in dezelfde zin zijn genoemd? Vaak schrijf je dat met -e.

Let op: uitzonderingen zijn doven, slechthorenden, alleenstaanden

De meesten stemden op de SP.

De werknemers waren teleurgesteld en sommige dreigden te gaan staken.