Public

Speelsystemen / formaties in het voetbal uitgelegd

Victor Brenntice > Sport en recreatie

Altijd al willen weten wat het inhoudt als een voetbaltrainer op televisie het over “4-3-3“ of “4-4-2“ heeft? Lees dan dit artikel, waarin ik tekst en uitleg geef over de meest gangbare formaties in het voetbal.

Inleiding
Een team in het voetbal bestaat normaalgesproken uit 10 veldspelers en een keeper. Daarbij kunnen de veldspelers weer onderverdeeld worden in verdedigers, middenvelders en aanvallers. Afhankelijk van de door de trainer gehanteerde tactiek, krijgen de spelers een bepaalde positie in het veld toegewezen. De totale aantallen verdedigers, middenvelders en aanvallers vormen het speelsysteem, dat ook wel de formatie genoemd. Tel je de aantallen veldspelers bij elkaar op, dan is de som altijd 10 (ga maar na: 4-3-3 bijvoorbeeld wil zeggen 4 verdedigers, 3 middenvelders en 3 aanvallers, alles bij elkaar opgeteld dus 10 veldspelers). De keeper wordt niet als veldspeler beschouwd en heeft te allen tijde de functie om als laatste sluitpost het eigen doel te verdedigen, en telt derhalve nooit mee in een speelsysteem.

Het 4-4-2 systeem


Dit is een zeer gangbare formatie, waarbij balans het toverwoord is. Met 4 man achterin en 4 man op het middenveld is men verzekerd van de mogelijkheid om snel in te grijpen in geval van een tegenaanval. Tegelijkertijd kan men op degelijke wijze aanvallen opzetten zonder al te veel ruimtes weg te geven. Dientengevolge kan het systeem niet als aanvallend dan wel verdedigend bestempeld worden, alhoewel varianten ervan natuurlijk mogelijk zijn. Wel is het van belang dat het middenveld een actieve rol speelt bij het op touw zetten van aanvallen, omdat men slechts 2 aanvallers ter beschikking heeft over een breedte van zo’n 65 meter. 4-4-2 is geen systeem dat je als trainer wil gebruiken als je de nadruk wil leggen op het zoveel mogelijk scoren van doelpunten, maar daartegenover staat dat je de kans verkleint dat je een vernederende hoeveelheid tegendoelpunten krijgt.

Het 4-3-3 systeem


Met 4 verdedigers, 3 middenvelders en 3 aanvallers is dit systeem vrij aanvallend ingesteld. Het is een formatie die veel wordt gebruikt door teams die graag de aanval zoeken, en daar ook de capaciteiten voor hebben. Regelmatig wordt dit systeem gecombineerd met het ‘spelen over de vleugels‘, waarmee bedoeld wordt dat men vooral nastreeft om aanvallen op te zetten die hoofdzakelijk via de zijkanten van het veld plaatsvinden. Voor teams die niet al te hoge ogen gooien in de competitie is dit systeem niet erg geschikt, omdat de aanvallende mentaliteit ervoor zorgt dat er ruimtes achterin worden weggeven. Sterkere tegenstanders zullen dat afstraffen. Hooguit een verdedigende variant zou daarom tot de verstandige mogelijkheden behoren.

Het 4-5-1 systeem


Deze formatie is met name populair onder teams die een gebrek hebben aan aanvallende kwaliteiten. De nadruk wordt gelegd op verdedigen, en het initiatief wordt in principe aan de tegenstander overgelaten. Om toch tot scoren te komen, “loert men op de counter.“ Dat wil zeggen: zodra men in balbezit komt, probeert men zo snel mogelijk een tegenaanval op te zetten en in een doelpunt te verzilveren. Als gevolg van de verdedigende speelstijl die normaalgesproken met dit systeem gepaard gaat, eindigen veel wedstrijden tussen ploegen waarvan er één in een 4-5-1 formatie speelt in 0-0, 1-0 of 0-1. Het even beroemde als beruchte catenaccio-voetbal gaat uitstekend samen met dit systeem. Catenaccio is het Italiaanse woord voor grendel, hetgeen duidt op de ultra-defensieve speelwijze die deze tactiek voorschrijft. De Franco-Argentijnse coach Helenio Herrera wist met behulp van dit systeem een grote hoeveelheid prijzen in de wacht te slepen in de jaren ’60 met de Italiaanse topclub Internazionale.

Het 4-2-3-1 systeem


Dit is de offensieve variant op het 4-5-1 systeem, waarbij de middenvelders een wat aanvallendere rol krijgen toebedeeld. Men zoekt nadrukkelijker de aanval, en probeert het spel wat meer te domineren. De verdediging speelt welliswaar nog steeds een grote rol, maar deze formatie is zonder meer effectief indien deze gecombineerd wordt met razendsnelle aanvallen, waarbij de ruimtes worden benut die de tegenstander weggeeft. Indien het team dat dit systeem hanteert dan ook nog eens over scherpschutters beschikt op het middenveld, oftewel over spelers die van afstand doel kunnen treffen, alsmede over een spits (centrale voorhoedespeler) die als een raket naar voren kan stormen, kan deze formatie uiterst dodelijk zijn – zelfs tegen de sterkste tegenstanders.

Het 3-4-3 systeem


Een systeem dat net als de 4-3-3 formatie uitstekend gecombineerd kan worden met het spelen over de vleugels, maar dan op een nóg offensievere wijze. 3-4-3 leent zich uitstekend voor teams die vol op de aanval willen spelen, zo veel mogelijk in balbezit willen zijn, zo min mogelijk van verdedigen willen weten en zo veel mogelijk wensen te scoren. Omdat er daardoor heel gemakkelijk gaten kunnen ontstaan in de defensie, is het van essentieel belang dat de weinige verdedigers die er zijn hun mannetje staan. Gebeurt dat niet, dan zullen tegenstanders daar zonder meer hun voordeel mee doen. Teams die 3-4-3 spelen dienen dan ook altijd te waken voor de snelle counteraanvallen die ze tegen zich kunnen krijgen.

Het 3-5-2 systeem


Misschien is dit wel het systeem waarin het middenveld de belangrijkste rol speelt. Met slechts 3 verdedigers en 2 aanvallers zijn de voor- en achterhoede grotendeels afhankelijk van de middenvelders. Doordat er maar liefst 5 middenvelders zijn, wordt het spel breed gehouden: men maakt zoveel mogelijk gebruik van het gehele veld. Vooropgesteld dat de spelers op het middenveld een goed schot hebben, kan deze formatie voor leuk en attractief voetbal zorgen. Echter, als het middenveld z’n dag niet heeft, dan zal dat nadrukkelijk zijn weerslag hebben op de prestaties van het gehele team.

Het 4-2-4 systeem


Een formatie die erg geschikt is voor teams met weinig middenvelders of met een zwak middenveld. Middels dit systeem kan dat probleem worden opgelost: de 2 middenvelders worden hier namelijk ondersteund door zowel de aanval (die wat meer naar achteren leunt) als de verdediging (die wat meer naar voren leunt. Als het even kan, probeert men het middenveld in dit systeem zelfs te vermijden. Vaak komt dit tot uiting middels het geven van lange ballen naar voren vanuit de verdediging. Deze formatie is met name effectief indien het team dat er gebruik van maakt de beschikking heeft over een sterke verdediging en een sterke aanval.

Tot slot
Zelf ben ik, als groot voetballiefhebber die alles bij elkaar een slordige 10 jaar heeft gevoetbald, met name een fan van aanvallende systemen. Echter, daaronder versta ik niet alleen systemen als 4-3-3 of 3-4-3, maar ook 4-2-3-1. Ik vind het geweldig om te zien hoe bepaalde teams de kunst beheersen om de tegenstander het idee te geven dat ze de wedstrijd domineren terwijl ze in werkelijkheid niets te vertellen hebben. Grote bewondering heb ik voor razendsnelle uitbraken die de tegenstander compleet overdonderen en het nakijken geven. Het komt immers vaak genoeg voor dat de verdediging aan de basis van de beste aanval staat.

 

< Vorige artikel: Optimist als het kan, pessimist als het moet, maar realist boven alles


Klik hier om online voordelig Fifa 14 voor de PS3 aan te schaffen.  

12/06/2013 22:44

Reacties (3) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
10/10/2012 09:08
Goeie uitleg, ik voetbal al vanaf dat ik klein jochie was. Kan toch altijd het beste uit de voeten in een 4-3-3 opstelling. Duim!
09/10/2012 18:42
aha, handige uitleg.
09/10/2012 17:02
En die jongens en meiden de kans geven veel te rouleren! Hup aan de bal daar! D