Public

Haar en nagels - we kunnen nog steeds niet zonder

Aicha1968 > Lichaam en gezondheid

Bij onze primitieve voorouders dienden stevige nagels als gereedschap om eetbare wortels bijeen te scharrelen, en bood een dikke laag haar op lichaam en hoofd bescherming tegen extreme weersomstandigheden.

Doordat we al duizenden jaren gereedschap gebruiken, niet meer in de vrije natuur leven en kleren dragen, zien we er minder ruig uit dan onze voorouders. Toch is zelfs nu nog vrijwel ieder lichaamsdeel bedekt met een bepaalde vorm van haargroei en gebruiken we onze nagels nog steeds als gereedschap, al is dit dan voor karweitjes die wat minder belangrijk zijn. Bovendien wordt ons hoofd nog altijd tot op zekere hoogte door ons haar beschermd tegen kou en schadelijke zonnestralen.
Haren en nagels zijn voornamelijk opgebouwd uit keratine, een soort eiwit dat ook de buitenste laag van de huid vormt. De wol, horens en hoeven van dieren bestaan ook uit keratine. Er zit helemaal geen gevoel in haren en nagels. Wij voelen niet dat ons haar wordt geknipt, net zomin als een schaap voelt dat zijn wol wordt afgeschoren, of een paard dat zijn hoeven worden beslagen. Als er aan ons haar of onze nagels wordt getrokken, voelen we dat in de huid.

Hoe groeit het haar?

Haar is zo’n elementair deel van ons, dat ons lichaam zelfs tijden de ontwikkeling in de baarmoeder bedekt is met een laagje fijn, donzig haar (lanugo). Dit embryonaal haar wordt meestal vóór  de geboorte vervangen door een ander soort fijn haar, het nesthaar, dat tijdens de groei van het kind weer geleidelijk plaats maakt voor de normale hoofd- en lichaamsbeharing. Er groeien zo’n 120.000 haren op  het hoofd van een volwassene. Elke hoofdhaar, evenals de haren op het lichaam, groeit uit een eigen wortel ofwel haarpapil. De wortel ligt direct aan de basis van een gaatje in de huid, Het haarzakje of haarfollikel genaamd, waar hij wordt gevoed door de bloedbaan. In ieder haarzakje zit een heel klein kliertje, de talgklier, die een zeer kleine hoeveelheid olieachtige talg afscheidt. Deze substantie smeert het haar en houdt het glanzend. Ieder haarzakje bevat ook kleine haarspiertjes, die samentrekken als we het koud hebben of bang zijn. Ons haar gaat dan rechtop staan. Dit stamt nog uit de tijd dat onze voorouders veel meer haar hadden en het warmer kregen of er dreigender uit konden zien door het haar op te zetten. Iets soortgelijks zie je bij een vogel die zijn veren opzet als het koud is om een isolerende luchtlaag om zich heen vast te houden, of bij een kat die zijn haar opzet om groter en gevaarlijker te lijken als hij een hond ziet. Als de haarspiertjes samentrekken, wordt de rondom liggende huid opgetrokken en krijgen we kippenvel.

Groeisnelheid

Haargroei vindt plaats in een aantal fasen. Eerst is er een actieve fase, waarin de haar gestaag vanuit de haarwortel groeit. Deze fase duurt maximaal vier jaar en wordt gevolgd door een rustfase, waarin de volgroeide haar geleidelijk afsterft en uitvalt. Tijdens de derde fase is het lege haarzakje voor enkele maanden in volledige rust. Daarna begint het hele proces opnieuw.
Hoofdhaar groeit ruwweg 1.25 cm per maand, afhankelijk van de persoon. Het groeit veel langer door dan de lichaamsbeharing voordat het uitvalt. Gemiddeld verliest een mens 40-100 haren per dag als de haren in het einde van de tweede fase komen. Er groeit echter altijd nieuw haar om ze te vervangen, aangezien andere inactieve haarzakjes weer actief worden.

Secundaire haargroei

Als kinderen in de puberteit komen en volwassen beginnen te worden, krijgen beide seksen haargroei onder de oksels en in de schaamstreek. Dit is een gevolg van veranderingen in de hormoonhuishouding. Al snel hierna ontwikkelen jongens baardgroei en uiteindelijk in veel gevallen borsthaar. Dit soort haar wordt een van onze secundaire geslachtskenmerken genoemd.

 

Haartype en haarkleur

Het deel van het haar dat we kunnen zien, bestaat uit dood weefsel dat is samengesteld uit eiwitketens die met elkaar verbonden zijn. Eigenlijk leeft alleen het groeiende deel van het haar in de haarpapil. Onder de microscoop is te zien dat het oppervlak van de haarschacht geschubd is, zoals de huid van reptielen. Hetzelfde geldt voor de nagels. Haarschachten komen voor in verschillende vormen. De vorm bepaalt of het haar steil, golvend of krullend is. Een ronde schacht zorgt voor steil haar, een ovale schacht voor golvend of krullend haar, en een niervormige schacht voor kroeshaar.
De haarzakjes bevatten cellen die de keratine aanmaken waarvan de haarschacht wordt gevormd, en cellen die het pigment melanine aanmaken dat de haarschacht kleurt. Hoe meer melanine, hoe donkerder het haar (melanine bepaalt ook onze huidskleur). Om de een of andere reden gaan onze haarzakjes minder melanine produceren als we ouder worden, totdat uiteindelijk bijna alle mensen wit haar krijgen. Ons haartype, onze haarkleur en de leeftijd waarop we grijs worden, zijn min of meer erfelijk bepaald.

 

 

Kaalheid

• Het is vrij normaal dat mannen kaal worden, maar bij vrouwen komt dit zelden voor, het kan wel er dun worden. Kaalheid bij mannen is meestal erfelijk en heeft te maken met een overgevoeligheid van de haarzakjes voor androgeen, een mannelijk geslachtshormoon. De haarzakjes blijven meestal nog wel actief, maar ze produceren nesthaar (babyhaar) in plaats van normaal haar.
• Mensen van alle leeftijden kunnen aan een vorm van haarverlies lijden de bekendstaat als alopecia. Dit veroorzaakt meestal kale plekjes, maar kan ook leiden tot volledige kaalheid. De oorzaak ervan is niet helemaal beken. Het is zeker dat aan het haar trekken of het haar in een strakke staart dragen kan leiden tot dun behaarde of kale plekken.
• Soms kan ziekte of stress de normale haargroeifasen verstoren en nieuwe haargroei tijdelijk tegenhouden. Het gevolg is dat er in een bepaalde periode wat haar uitvalt, waardoor iemand erg dun haar krijgt, totdat de groei is hervat.

Hoe nagels groeien

Nagels bestaan uit een extra dikke laag keratine. Ze groeien vanuit een nagelwortel die de moederlaag wordt genoemd: een huidplooi aan de vingertoppen en de tenen. Het deel van de nagel direct rondom de moederlaag aan de basis van de nagel is dikker dan de rest van de nagel. Dit is de halvemaan of lanula, die vanwege de extra dikte wit kleurt. De rest van de nagel is bijna transparant en laat de roze huid eronder zien. De nagel is rondom de randjes beschermd door een dode huidlaag, de nagelriem, die vooral dik is rondom de halvemaan.

Beschadigde nagels

• Als je een klap krijgt op de basis van je teen of vingernagel, raakt de moederlaag beschadigd en kan de hele nagel uitvallen. Een nagel groeit gemiddeld 0.5 mm per week, dus het kan wel enkele maanden duren voordat er een nieuwe nagel is aangegroeid.
• Onder de nagel ligt het nagelbed of ‘levend vlees’. In tegenstelling tot het oppervlak van de nagel bestaat dit uit levende cellen en is het gevoelig voor infecties.
• Je moet nooit aan je nagels of nagelriemen bijten. Dit kan tot een infectie leiden, die zich kan uitbreiden naar het nagelbed. Dat veroorzaakt een pijnlijke, met pus gevulde zwelling die omloop (paronychia) wordt genoemd.

 

28/09/2012 12:13

Reacties (5) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
03/07/2012 10:56
Kom net van de pedicure
03/07/2012 10:51
Goed artikel!
03/07/2012 10:51
leerzaam!
03/07/2012 10:51
Mooi artikel. Interessant om te lezen. Duim!
03/07/2012 10:51
En ik ben blij om hier de eerste duim te mogen geven!
Je schreef een prima artikle - ik gaf les in een kappersschool en die lessen heb ik mijn leerlingen ook aangeleerd! Duim, duim, duim !