Public

De tastzin - het meest precieze zintuig

Aicha1968 > Lichaam en gezondheid

Door met onze vingers vormen of stoffen te betasten, krijgen de hersenen veel preciezere informatie dan we met onze ogen, oren, neus of mond kunnen doorgeven.

 

De tastzintuig

Van onze vijf zintuigen is de tastzin waarschijnlijk het moeilijkste te begrijpen en omschrijven. Eigenlijk bestaat het uit veel meer dan één enkel zintuig. Met de tastzin kunnen we vaststellen of het klopt wat we met de andere zintuigen waarnemen. Hoe vaak raken we niet iets aan met onze hand om erachter te koken wat het precies is? Dankzij het tastzintuig kunnen we vormen herkennen en de stoffen die we aanraken onderscheiden.

Functie

In tegenstelling tot de andere vier zintuigen, die zich allemaal in één bepaald orgaan bevinden (oren, ogen, neus en mond), liggen de zintuigorgaantjes voor de tastzin verspreid over het hele lichaam. De andere zintuigen reageren slechts op één soort prikkel, terwijl de tastzin zowel op temperatuur als op pijn reageert. Misschien kan de tastzin het best worden voorgesteld als een groep zintuigen waarvan een aantal speciale eindorgaantjes, of zenuwuiteinden, heeft. Die eindorgaantjes bevinden zich in de huid, spieren en elders, en reageren op een groot aantal prikkels die ze doorseinen naar de hersenen.
De tastzin zorgt ervoor dat we een aanraking of streling voelen, zonder te kijken de afmeting en vorm van een voorwerp inschatten, het gewicht van een voorwerp bepalen, voelen of iets hard of zacht is, warm of koud en of het pijn doet of niet. Door de tast hebben we ook oriënteringsvermogen, wat inhoudt dat we zonder te hoeven kijken weten waar elk deel van ons lichaam zich bevindt.
Het tastzintuig dient tevens als vroegtijdig waarschuwingssysteem van het lichaam. De temperatuur en pijnsensaties laten de hersenen al weten dat het lichaam in gevaar is voordat we zelf bewust worden van het gevaar. Uit zelfbescherming reageert het lichaam hier meteen op, bijvoorbeeld door te zorgen dat we onze hand terugtrekken van een heet oppervlak voordat we ons verbranden.

Het maakt niet uit hoe jong of oud we zijn, aanraken is altijd heel belangrijk voor onze relaties. Het helpt ons om allerlei gevoelens uit te drukken, die we misschien niet op een andere manier duidelijk kunnen maken. Ons tastzintuig is in velerlei opzicht het zintuig waar we het meest op vertrouwen, omdat we soms pas geloven dat iets bestaat als we het echt hebben aangeraakt. Voor een baby is deze vorm van communicatie bijzonder belangrijk, omdat hij door een aanraking voelt dat er iemand bij hem is die van hem houdt.

Werking

Toen men pas ontdekt dat ons tastzintuig afhankelijk was van de informatie die het doorkrijgt van de vele verschillende eindorgaantjes of zenuwuiteinden, dacht men dat elk zenuwuiteinde uitsluitend op één bepaalde prikkel reageerde, bijvoorbeeld op pijn, druk, warmte of kou. Men kwam er echter als snel achter dat deze verklaring niet helemaal klopte. Hoewel sommige zenuwuiteinden vooral gevoelig zijn voor één bepaalde prikkel, ontdekte men dat andere zenuwuiteinden op meerdere prikkel reageren en ook dat die niet helemaal verschillend zijn. Bovendien bleek dat de verscheidene bekende sensaties slechts een heel klein deel vormen van alle sensaties die de eindorganen kunnen ontvangen.
Verder onderzoek toonde aan dat elk zenuwuiteinde zijn eigen receptief gebied heeft een plek op de huid die kan worden gestimuleerd om activiteit van de betreffende zenuw op te wekken. Maar deze receptieve gebieden overlappen elkaar, dus als er op een bepaalde plek op het huidoppervlak wordt gedrukt, worden er tegelijkertijd meerdere zintuigzenuwen geprikkeld. Daar komt nog bij dat elke zenuw via haar receptief gebied ook nog kan worden aangespoord door druk en temperatuurwisseling.

Boodschappen doorseinen

In feite reageren de zenuwvezels continu op een heleboel prikkels, maar alleen de prikkels die te maken hebben met temperatuur en druk zijn sterk genoeg om te worden waargenomen door de hersenen. Temperatuur en druk veroorzaken allebei een grote activiteit in de zenuwvezels, zodat deze impulsen sneller naar de hersenen gaan. De snelheid waarmee een impuls naar de hersenen gaat, geeft waarschijnlijk aan om wat voor soort prikkel het gaat. De tastprikkel gaat van de eindorgaantjes via de zenuwvezels door de lichaamscellen naar het centraal zenuwstelsel.
De uiteenlopende receptieve gebieden zijn niet allemaal even gevoelig. Dit wordt bepaald door de concentratie van zenuwuiteinden op de verschillende plaatsen van de huid. Op het puntje van de tong bijvoorbeeld kan de druk van twee scherpe potloden worden ervaren als twee sensaties, ook al zitten ze maar 1 mm van elkaar. Maar op de rug zouden de punten minstens 50 mm uit elkaar moeten zitten vóór ze als twee aparte waarnemingen worden ervaren.
Het is zeker dat een aantal vezels alleen een boodschap doorgeeft wanneer de huid wordt beschadigd, verwarmd, geknepen enzovoort. Het is echter niet het eindorgaan zelf dat op deze manier reageert, maar het patroon van prikkels in de zenuwvezels die een ketting vormen om  de informatie van de eindorgaantjes door te seinen naar de hersenen.
Hoewel bepaalde zenuwuiteinden waarschijnlijk eerde reageren op een bepaalde soort uitwendige druk, zijn de meeste deskundigen  het er nu over eens dat de snelheid en de verspreiding van de prikkel door het patroon van grote en kleine zenuwvezels ervoor zorgen dat dit door de hersenen wordt geïnterpreteerd als een bepaalde waarneming. Omdat het tastzintuig te compenseren. Een voorbeeld hiervan is het brailleschrift, waardoor blinde mensen met hun vingertoppen kunnen lezen.Blinden gebruiken hun vingertoppen om het brailleschrift te lezen. In de vingertoppen zitten veel drukreceptoren (lichaampjes van Vater-Paccini). De tastzintuigen (lichaampjes van Meissner) bevinden zich vooral in de hand.

 

28/09/2012 12:12

Reacties (4) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
03/07/2012 10:43
Super goed artikel. zet hem onder mijn favorieten. GA je de andere zintuigen ook nog uitwerken? stuur me dan even een mailtje met een link voor het geval ik hem mis
03/07/2012 10:43
Mooi artikel, graag gelezen!
03/07/2012 10:43
Mooi artikel! Welverdiende duim.
03/07/2012 10:43
interessant artikel!