Public

Kan het verkeer in nederland (nog) veiliger?

Ed-Naab > Verkeer uitgelegd

Nederland is een van de meest verkeersveilige landen van de wereld. Nederland staat op nummer twee, na Malta, als naar het aantal verkeersdoden per miljoen inwoners wordt gekeken. In Europa scoren ook het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Noorwegen, Zwitserland, IJsland en Duitsland hoog op de ranglijst van verkeersveilige landen. Maar, hoe is dat zo gekomen? En: kan het nog veiliger?

Resultaten uit het verleden: wel garantie voor de toekomst.

D617d87b6d500239ecb629c0e4901bea2dmVpbGlne politie registreert in Nederland de ongevallen en sturen de gegevens ervan naar een Dienst van Rijkswaterstaat die alle informatie van de ongevallen in een database opneemt. Bij een verkeersongeval waarbij doden zijn te betreuren komt altijd de politie erbij kijken. Daardoor zijn de gegevens over verkeersdoden het meest betrouwbaar en kan daaraan goed de ontwikkeling van de verkeersveiligheid worden afgelezen. Onderstaande afbeelding laat het geregistreerd aantal verkeersdoden vanaf 1950 zien. Tussen 1950 en begin jaren zeventig stijgt het aantal doden in het verkeer sterk tot dat er meer dan 3460 doden in 1972 te betreuren waren. Door tal van maatregelen in de jaren zeventig tot nu toe is een geleidelijke daling te zien. In de jaren vijftig zijn verkeersdoden vooral doden die als fietser of voetganger aan het verkeer deelnamen. In de jaren zestig vielen vooral slachtoffers onder bromfietsers en auto-inzittenden. Deze vervoerswijzen worden steeds belangrijker waardoor de kans bij een ongeval betrokken te raken ook groter wordt. De daling vanaf 1973 is onder alle vervoerwijzen te zien, behalve bij de motor, vrachtwagens en bestelbusjes. Natuurlijk zijn er jaarlijks ander vervoerwijzen of categorieën die meer of minder bij ongevallen betrokken zijn.
In 2009 kwamen 720 mensen om in het verkeer; 30 minder dan in 2008. Er waren daarnaast ruim 17.000 verkeersslachtoffers in 2009. In 2010 is het aantal verder gedaald naar 640 doden; dit is 80% lager dan in 1972 ! Lees meer op de website van het ministerie.

7ff295f1abc353ea4e20acc6c6d52639dmVya2Vl

Maatregelen tot nu toe

Sinds 1896 zijn tal van maatregelen en ontwikkelingen ingezet die het verkeer in Nederland veiliger hebben gemaakt. Hieronder wordt een (niet uitputtend) overzicht gegeven, onderverdeeld naar verschillende categorieën.

Wetgeving en handhaving

De verkeerswetgeving in Nederland is sinds de eerste auto in 1896 geleidelijk ingevoerd. Telkens aangescherpt en uitgebreid om het omgaan met elkaar in het verkeer vlot en veilig te laten verlopen. Een greep:
• In 1896 reed in Nederland de eerste auto. Twee jaar later werd de eerste kentekenplaten (toen rijvergunningen) op een aantal auto’s gemonteerd. Dit kan als de eerste wetgeving worden gezien. Pas in 1951 wordt een landelijk kentekensysteem ingevoerd waarbij de provinciale registratie verdween.
• In 1905 werd de eerste Motor en Rijwielwet van kracht waardoor er één landelijke regeling voor het verkeer ging gelden. Deze Motor en Rijwielwet werd in 1935 vervangen door de eerste Wegenverkeerswet.
• In 1927 moest voor het eerst rijexamen worden afgelegd om in een (vracht)auto te mogen rijden. Fietsers moesten verlichting voeren. Pas in 1952 wordt het rijbewijs voor snelverkeer (minimum leeftijd 18 jaar) van kracht.
• Vanaf 1957 mag gemotoriseerd verkeer binnen de bebouwde kom maximum 50 km/uur rijden. Bromfietsers mogen binnen de kom maximaal 30 km/uur en buiten de kom maximaal 40 km/uur. In 2008 wordt dit voor binnen en buiten de kom verhoogd naar 45 km/uur.
• In 1966 wordt de Wegenverkeerswet aangepast. Het hoofdstuk verkeersregels wordt een afzonderlijk Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV). Hierin staan alle verkeersregels, borden en verboden opgenomen.
• In 1974 worden voor wegen buiten de bebouwde kom algemene snelheidslimieten ingevoerd. Men mocht vanaf 6 februari 1974 op wegen buiten de kom maximaal 80 km/uur rijden en op autosnelwegen maximaal 100 km/uur (gold alleen voor auto en motor, vrachtwagens mogen niet sneller dan 80 km/uur).
• 1 november 1974 staat natuurlijk in ieders geheugen gegrift: vanaf nu mag men maximaal 0,5 promile alcohol in het bloed hebben. Na een verplichte bloedproef kan een rijverbod volgen. Vanaf 2006 gaat dit voor beginnende bestuurders (tot 24 jaar) omlaag naar 0,2 promille.
a79835cb21367c0bad659d42134fe577dmVpbGln• In 1975 wordt de valhelm verplicht, het dragen van een autogordel voorin de auto wordt verplicht (in 1991 ook achterin) en een kind mag niet meer op schoot voorin zitten. Ook woonerven mogen worden toegepast (voetgangers overal voorrang en stapvoets rijden).
• Eind jaren zeventig volgen diverse regels: vrachtwagens moeten voorzien zijn van afscherming en reflecterende strips en de tachograaf wordt verplicht. Mistlampen mogen en de fiets moet reflectoren krijgen op pedalen en op de bagagedrager. In 1987 wordt zijreflectie op de fietswielen verplicht.

• In 1985 wordt de APK ingevoerd (auto’s ouder dan 10 jaar) en in 1987 wordt de APK voor auto’s ouder dan 3 jaar. Oude auto’s worden zo eerder van de weg gehaald zodat mankementen niet tot ongevallen leiden.
• In 1994 mag een derde remlicht op de auto worden gevoerd. Hierdoor zien anderen eerder dat er wordt geremd.
• In 1997 wordt “Duurzaam Veilig Verkeer” geïntroduceerd met een Startprogramma met vele maatregelen: bromfiets op de rijbaan, voorrang bestuurder van rechts, rotondes, meer 30- en 60-zones en nog 12 andere maatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid.
• Op 15 december 1999 verhuisd de bromfietser binnen de bebouwde kom van het fietspad naar de rijbaan. Dit scheelt 30% slachtoffers onder bromfietsers.
• Op 1 mei 2001 krijgen op kruispunten waar “rechts-gaat-voor” geldt, ook fietser van rechts voorrang (eigenlijk: bestuurders van rechts). Zij moesten vanaf 1941 aan gemotoriseerd verkeer van links voorrang geven; dat wordt nu opgeheven. Nederland was nog het enige land in Europa waar aan van rechts komende fietsers geen voorrang verleend hoefde te worden.
• Vanaf 30 maart 2002 mag je geen mobiele telefoon meer vasthouden tijdens het besturen van een motorvoertuig, bromfiets of invalidenvoertuig. Dit bellen leidt te veel af van de verkeerstaak en leidt dus tot onveilig weggedrag. Een mobiel vasthouden terwijl je op een snorfiets rijdt, mag niet meer vanaf 2009. Bellen op de fiets mag nog wel steeds.
• In 2008 voort het CBR een vernieuwd rijexamen in waarbij naast rijvaardigheid ook gevaarherkenning, verkeersinzicht en zelfstandig rijden (evt. met navigatie) wordt geëxamineerd.
• Ook in 2008 worden de verkeersboetes met 20% verhoogd. Of dit bijdraagt aan verbetering van de veiligheid is maar de vraag.
• Op 1 maart 2010 wordt het praktijkexamen voor brom- en snorfietsers ingevoerd.
• Op 1 januari 2011 is de dodehoekspiegel op alle vrachtwagens in de Europese Unie verplicht.
Uiteraard wordt op veel van deze wetgeving gehandhaafd door de politie. Met name op snelheid, alcohol, drugs, bumperkleven, etc. Boetes vallen vanzelf via een bon op de deurmat.

Infrastructuur

Rechts rijden doen we al heel lang, maar de opkomst van met name de auto leidt tot de behoefte om nieuwe wegen en een goede indeling in soorten en maten. Een greep uit de ontwikkelingen:
• Sinds de jaren zestig zijn autosnelwegen aangelegd. Inmiddels ligt in Nederland ruim 2350 kilometer autosnelweg. De provinciale wegen (6700 km) vormen de schakels tussen autosnelweg en steden en dorpen. Het totale wegennet is in 2004 ongeveer 132.400 km waarbij ongeveer de helft binnen en de helft buiten de bebouwde kom lig.
Woonerven zijn in de jaren zeventig geïntroduceerd. Voetgangers hebben in deze erven op alle andere verkeer voorrang. Trottoirs zijn niet aanwezig. Doordat het verkeer stapvoets (=maximaal 15 km/uur) is de remweg zeer klein en daardoor ook de kans op een ongeval. Woonerven zijn daardoor veilige gebieden.
• Per 1 januari 1984 zijn aan deze erven nieuwe verblijfsgebieden toegevoegd: de 30 km/uur-zone. Hier geldt bijna hetzelfde als bij woonerven. Door de lage rijsnelheid is de remweg kort en de kans op een ongeval klein; of, als er een ongeval plaatsvindt is de afloop minder ernstig.De meest veilige wegen zijn de autosnelwegen en woonerven. Bij autosnelwegen rijdt iedereen ongeveer even snel, zijn de rijrichtingen gescheiden, staat er geleiderail (vangrails) en zijn de kruispunten ongelijkvloers. Bij woonerven is de snelheid laag (stapvoets = 15 km/uur) waardoor de kans op ongevallen zeer klein is. Onveilige wegen zijn nog steeds de 50 km/uur en 80 km/uur wegen.
dd72e0a2e4ae275bd9187078c6d37f0edmVpbGln• De matrixborden boven de autosnelwegen functioneren als filewaarschuwing. Positief effect is dat niet meer met hoge snelheid achter op de file wordt ingereden.
• Sinds 1997 zijn veel 30-zones en 60-zones ingericht. Doordat de snelheid laag ligt draagt deze inrichting bij aan een veiliger verkeer.
• Ook zijn sinds midden jaren negentig veel rotondes gerealiseerd. Inmiddels liggen er meer dan 3500 waarvan 2000 enkelstrooksrotondes binnen de bebouwde kom. De snelheid bij het aanrijden op de rotonde ligt rond 30 á 35 km/uur en de voorrang is eenvoudig: aan verkeer dat over 1 rijstrook van rechts komt moet voorrang worden verleend. Hierdoor zijn er nog maar 4 conflictpunten terwijl dat dit op een viertaks kruispunt als snel meer dan 20. De rotonde is daardoor een zeer overzichtelijk kruispunt. Eenmaal op de rotonde heeft de bestuurder voorrang. Deze elementen (lage snelheid, aan 1 rijstrook voorrang geven) zorgen ervoor dat enkelstrooksrotondes een veilige kruispuntoplossing zijn. Veel veiliger dan verkeerslichten of een gewoon voorrangskruispunt.
• De herkenning van wegen wordt via belijning getracht over te brengen. Bijvoorbeeld op wegen waar 80 km/uur geldt een onderbroken kantstreep en dubbele lijn als middenstreep; op wegen waar 100 km/uur geldt is de kantstreep doorgetrokken en is groene vulling tussen de strepen in de as aanwezig.
• Tot slot zijn afgelopen 20 jaar vele richtlijnen over wegontwerp uitgebracht door CROW. Hier hebben de wegbeheerders veel aan omdat zij hierdoor de wegen uniformer en meer herkenbaar zijn gaan inrichten en niet elke wegbeheerder zelf ging bedenken hoe een kruispunt of 80 km/uur weg er uit zou kunnen zien.

Techniek aan voertuig

De techniek in het voertuig is door de jaren sterk verbeterd. Tal van maatregelen zijn door de auto industrie doorgevoerd; andere maatregelen zijn wettelijk geregeld. Een overzicht:
• De kreukelzone: fabrikanten zorgden voor een stalen kooi in de auto waarbij de motorkap en achterklep als kreukelzone fungeerden. Nu is dit geen item meer. Wel test de ANWB en zusterorganisaties via de Euro NCAP de best verkochte auto’s in Europa. Elke geteste auto krijgt een sterrenscore met een maximum van vijf sterren. De beoordeling gaat in op: bescherming van volwassenen, bescherming van kinderen, bescherming van voetgangers en veiligheidsassistentie.
edf19ad3b92be09f1f97fe7e093dbe18dmVpbGln  c07eae17085963ad9cf3243103177c74dmVpbGln

 

 

 

 

 • De autogordel is niet meer weg te denken. Eerst alleen op voorstoelen maar later ook verplicht op de achterbank. De autogordel is een vinding van Volvo.
• In 1972 wordt de valhelm voor motorrijders en –passagiers verplicht; in 1975 wordt het ook voor de bromfietser verplicht. Deze maatregel voorkomt veel hoofdletsel.
Airbags zijn in de jaren twintig (1920-1930) bedacht om de luchtvaart veiliger te maken. Pas in de jaren zestig drongen ze door voor toepassing in de personenauto. Dat kwam door de stand van de techniek, die nog niet zover was dat een betrouwbaar airbagsysteem gemaakt kon worden. Het had ook te maken met de beperkte verkeersdrukte in de eerste jaren, maar vooral met de marketing van autoconcerns, die tot aan de jaren zeventig toe vooral geen nadruk wilden leggen op de nadelen van hun producten. General Motors en Mercedes Benz introduceerden ze tenslotte als eerste in hun auto’s. Mercedes in het 1980-model 126-S-klasse. Nu zijn auto’s ook uitgerust met side of scherm airbags. De airbag die aan de buitenzijde de fietser en voetganger beschermd bij een aanrijding wordt door TNO ontwikkeld en is straks het nieuwste op dit gebied.
• Een andere ontwikkeling is de anti blokkeer systeem (ABS) van de remmen. Daarvoor werd geleerd om “pompend” te remmen. ABS doet dat vanzelf.
• Bij vrachtwagens zijn in de cabine vele extra’s gekomen. Achteruitrijcamera, extra spiegels, de dodehoekspiegel, de tachograaf en verende en geluiddichte cabines zodat de chauffeur comfortabel zijn lange ritten kan rijden.
• De fiets wordt veiliger doordat reflectoren verplicht worden: op de trappers, op de achterzijde en op de wielen/banden. Natuurlijk zijn de bel en verplichting verplicht.

Communicatie

Alle maatregelen moeten natuurlijk met de burger gecommuniceerd worden. Mensen moeten wel weten van de wijzigingen en wetgeving.

De overheid informeert via Postbus 51 en via campagnes van Veilig Verkeer Nederland (VVN) zoals: Glaasje op – laat je rijden; de scholen zijn weer begonnen; Val op – fiets verlicht; Bromfiets zichtbaar veiliger; Valhelm – hoofdzaak; Houd 2 seconden afstand; BOB-campagne; Word geen slaaprijder; Hou je aan de snelheidslimiet, etc.

6c37a86a1a18f2f8a6fd2a4c10dd3037dmVpbGln

Doelen voor 2020

In 2009 vielen 720 verkeersdoden en waren er 17.000 gewonden. In 2020 wil de overheid het aantal verkeersdoden hebben teruggebracht naar maximaal 500 en het aantal ernstig gewonden naar 10.600.

Daarbij helpen de maatregelen die hierboven zijn beschreven. De effectiviteit van al deze maatregelen op het gebied van wetgeving, infrastructuur, voertuig en communicatie dragen bij aan een constante daling van het aantal verkeersslachtoffers. Ze hebben tot in lengte van jaren effect, maar wil Nederland nog veiliger worden, dan zijn telkens nieuwe maatregelen nodig. Er moet dus nog een tandje bij om de doelen te realiseren.

Nieuwste maatregelen

Wat zijn de nieuwste maatregelen? Denk aan:
• Het alcoholslot (mei 2011): je kan pas de auto starten en wegrijden als je in de auto hebt geblazen en een acceptabel laag promillage hebt. Vanaf mei 2011 krijgen automobilisten die bij een controle met meer dan 1,3 promille alcohol in het bloed zijn aangehouden een alcoholslot in de auto.
• Het puntenrijbewijs: nu nog bij beginnende bestuurders die rijden onder invloed van alcohol, maar straks voor iedereen. Het idee is om iedereen negen punten te geven. Bij ernstige overtredingen als rijden onder invloed, bumperkleven of véél te hard rijden kost dat punten. Als je alle punten heb verspeeld, dan wordt je rijbewijs ingenomen.
• De snelheidsbegrenzer voor mensen die bij herhaling bekeurd zijn voor te snel rijden.
• Strenger optreden tegen drugs in het verkeer.
• Een gedragscursus voor automobilisten die zich agressief in het verkeer gedragen

• Daarnaast komt er extra aandacht voor kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals voetgangers, fietsers, kinderen en ouderen. Zij moeten beter beschermd worden. Voorbeeld is de ontwikkeling van de airbag aan de buitenzijde van de auto die voor de fietsers en voetgangers bescherming bieden bij de klap tegen de voorruit. TNO is deze (mede) aan het ontwikkelen.

Tot slot

Nederland is een zeer verkeersveilig land. maar het antwoord op de vraag in de titel is natuurlijk: Ja, het verkeer in Nederland kan nog veiliger. Nieuwe maatregelen én het feit dat we allemaal elke dag meer ervaring in het verkeer krijgen, zullen zorgen dat we de gestelde doelen met elkaar kunnen halen.

Doe mee, rij voorzichtig, en: vergeef iemand zijn foutje gewoon zonder agressief te worden en zelf de ander lik-op-stuk te geven. Wees vergevingsgezind, hou je aan de regels van snelheid (levert geen noemenswaardige tijdwinst op), voorrang, rood-licht, geen alcohol, geen drugs in het verkeer en wordt niet snel aggressief (want dat is één van de ergernissen van anderen).  

 

Nuttige links

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/verkeersveiligheid
www.swov.nl
www.crow.nl

 

Colofon

Geplaatst: 27 maart 2011
Tags: verkeersveiligheid, infrastructuur, techniek, maatregelen, alcohol, snelheid, wetgeving, handhaving, gedrag
Copyright 2011 Ed-Naab
© Dit artikel mag niet overgenomen worden zonder voorafgaande toestemming van auteur.

Wil je ook over interessante onderwerpen schrijven?
Meld je hier gratis aan.

 

 

28/09/2012 12:07

Reacties (5) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
03/07/2012 08:26
goed gedaan!
03/07/2012 08:24
Ach ja @Hen3ka, Als we in Nederland vanaf de jaren 70 tot nu toe niets hadden gedaan, dan zou de stijging tussen 1950 ne 1970 zich hebben voortgezet. Dan zouden we nu jaarlijks misschien wel 7000 doden in het verkeer hebben... dat wil je toch ook niet: elk jaar weer 7000 gezinnen en families die in rouw zijn?
03/07/2012 08:23
geweldig artikel, ook om te zien, goede info!
03/07/2012 08:23
We kunnen heel veel maatregels nemen die de veiligheid bevorderen. Het grootste veiligheids risico blijft toch altijd het gedrag van de chauffeur.
03/07/2012 08:23
Ongeveer 90 procent ligt bij het gedrag van de chaffeur, dus de veiligheid kan wat mij betreft nog beter. Het probleem is dat niet iedereen rekening met de ander houdt in het verkeer. We blijven afhankelijk van mafkezen.