Public

Dienstweigeren betekende vroeger meestal een zware gevangenisstraf

Riettian > Xead - Kennis & Educatie

De dienstplicht is al jaren afgeschaft. Niemand hoeft meer tegen zijn wil het leger in. Mannen en vrouwen kiezen vrijwillig voor het leger. Dat was vroeger anders.

Veranderingen in het leger

Er is heel wat veranderd in het leger. De dienstplicht is al flink wat jaren afgeschaft. Zowel jongens als meisjes kunnen voor een baan in het leger kiezen. Toekomstige soldaten en onderofficieren volgen vaak eerst een Mbo-opleiding op een ROC, omdat zij te jong zijn om direct na het VMBO in het leger te gaan. Die opleiding wordt verzorgd door militairen en ROC-docenten samen en bij gebleken geschiktheid krijgt een jongere na afloop een baan in het leger aangeboden. In het verleden is Nederland op de vingers getikt omdat soldaten-in-opleiding die onder de 18 waren door de rest van de wereld werden gezien als kindsoldaten.

Dienstweigeren in de jaren '70 en '80

Toen ik jong was, bestond de dienstplicht nog wel, maar was die niet meer zo streng. Een aantal jongens hoefden niet in dienst, omdat er al te veel waren. Zo kregen bijvoorbeeld alle jongens die in 1959 waren geboren vrijstelling. Jongens die niet in gewone dienst wilden, konden op een alternatieve manier hun dienstplicht vervullen, dat betekende dat zij voor een minimumloon bij een organisatie met de sociaal gezicht konden gaan werken. De alternatieve dienstplicht duurde wat langer dan de gewone dienstplicht om dit vooral niet aan te moedigen.

 

Jongens die helemaal niet in dienst wilden, bijvoorbeeld omdat zij vonden dat de staat niet het recht had om hen ergens toe te dwingen, hadden het moeilijker. Deze totaalweigeraars doken vaak onder. Als zij opgepakt werden, hing hen vaak een gevangenisstraf boven het hoofd. Er waren ook steeds meer jongens die aanstuurden op een afwijzing. S5 was bijvoorbeeld heel berucht. De “S” stond voor stabiliteit en 5 was de laagste score die iemand kon krijgen. Iemand met S5 was dus heel onstabiel en was daardoor ongeschikt voor het leger. Toch moest je hiermee uitkijken, want die S5 kon later problemen geven als je een baan zocht.

 

Dienstweigeren tijdens de Koude Oorlog

Daarvoor was het moeilijker om dienst te weigeren. De Koude Oorlog zorgde ervoor dat veel mensen angst hadden voor een oorlog tussen kapitalisme en communisme. In West-Europa was ben bang voor het Rode Gevaar (Rusland). Natuurlijk waren heel veel Oost- en Midden-Europese landen hun vrijheid kwijt geraakt en zij moesten het communisme en de Russische overheersing accepteren. De rest van de wereld was bang voor uitbreiding en een oorlog die nog veel erger zou zijn dan de Tweede Wereldoorlog. De westerse landen hadden sterke legers nodig om dit gevaar af te wenden, dus dienstweigeren werd gezien als een probleem en de dienstweigeraars die er waren werden zwaar bestraft.

Indië-weigeraars

Een heel speciale groep dienstweigeraars waren de Indië-weigeraars. In de tijd dat veel jonge soldaten naar Indië gingen om te vechten, omdat de mensen daar het regime van Nederland niet meer accepteerden en zich steeds meer gingen verzetten, werden ze gezien als lafaards die niet voor Volk en Vaderland wilden vechten.  Maar degenen die niet in Indië wilden vechten zagen dat anders. Zij keerden zich tegen de zuiveringsacties op Suppa, Lombok, Sulawesi en andere gebieden. Die zuiveringsacties waren oorlogsmisdaden waarbij drieduizend Indonesische verzetstrijders geëxecuteerd werden. Ook de politionele acties zagen zij niet zitten. In eerste instantie waren er zesduizend Nederlandse dienstplichtigen die niet naar Indië wilden, want zij vonden de acties van de Nederlanders een smerige oorlog, maar de Indië-weigeraars werden zo onder druk gezet dat de meesten toch maar gingen.

Slechts 32 Indië-weigeraars hielden vol. Zij hebben een spannende en moeilijke tijd beleefd. De meesten doken in eerste instantie onder. De militaire politie zette dan hun ouders of overige familie onder druk. Sommige familieleden konden hier niet tegen en dat was voor sommigen een reden om zich te melden. Anderen zagen het onderduiken zelf niet zitten en meldden zichzelf.
Ook toen de oorlog in Indonesië al lang was afgelopen, was dat niet het geval voor de Indië-weigeraars. Zij zaten nog jarenlang in zware kampen in Veenhuizen, Schoonhoven en Vught. Daar zaten ze  tussen de oorlogsmisdadigers en zware criminelen. Die werden vaak wat eerder vrijgelaten, maar niemand was van plan de Indië-weigeraars vervroegd vrij te laten. De meesten zaten zo’n 3,5 jaar in deze zware strafkampen. Na de oorlog mochten ze niet deelnemen aan verkiezingen en was het voor sommigen moeilijk om aan het werk te komen.

28/09/2012 12:13

Reacties (4) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
03/07/2012 11:24
Wat mij betreft komt de dienstplicht weer terug. Ik ben er destijds niet stommer van geworden...
03/07/2012 11:21
Tijd om de dienstplicht weer in te voeren ;-) Goed artikel!
03/07/2012 11:21
ja, er is veel veranderd en jij gaf dat heel mooi weer in dit artikel; Duim
03/07/2012 11:21
dikke duim erbij voor je neergeschreven artikel !