Tijdens de kerstvakantie ben ik op reis geweest naar Wenen, de hoofdstad van Oostenrijk. We hebben onder andere het Schönbrunn-paleis bezocht, waar ongeveer honderdvijftig jaar geleden de legendarische Keizerin Sissi woonde. Nu staat zij bekend als een dramatische figuur. Ik vroeg me af waarom, dus ik deed mijn research en hier kun je lezen wat ik vond!

Biografie

Jeugd

Op kerstavond 1837 werd het vierde kind van Hertog Maximiliaan Jozef van Beieren en Hertogin Ludovika van Beieren geboren, Elisabeth. Samen met haar twee oudere broers, één oudere zus, twee jongere broers en drie jongere zussen, had ze een gelukkige kindertijd. Toen ze zeven jaar was, werd er nog een broertje geboren, genoemd naar zijn vader, maar die stierf dezelfde dag nog. 

Huwelijk met Franz Josef I

In 1853 regelde Sophie van Beieren, de aartshertogin van Oostenrijk en zus van Hertogin Ludovika, een huwelijk tussen haar zoon Franz Josef en Helene, de oudste zus van Elisabeth. Sophie had immers liever dat haar zoon met zijn nicht zou trouwen dan met een 'vreemdelinge'. Hertogin Ludovika en Helene werden uitgenodigd naar een kuuroord in het centrum van Oostenrijk, Bad Ischl. Elisabeth mocht ook mee. Wanneer ze daar aankwamen, werd Franz Josef smoorverliefd op Elisabeth. Over liefde op het eerste gezicht gesproken! Hij maakte zijn moeder duidelijk dat hij alleen met haar wou trouwen en met niemand anders. Acht maanden later, op 24 april 1854, trouwden Franz Josef en Elisabeth in Wenen, wanneer hij drieëntwintig was en zij amper zestien. 

Leven in de Hofburg

Elisabeth vond het moeilijk om zich aan te passen aan de regels en etiquette van de Hofburg. Haar jeugd was immers heel vrij en informeel geweest. Haar schoonmoeder, wie anders, die ook haar tante was, was een overbezorgd mens dat zich overal mee bemoeide. 
Elisabeth had ook gezondheidsproblemen, ze had hoestaanvallen en had panische angst wanneer ze een steile trap moest afdalen. 

Dochters

Op achttien jaar zette ze een eerste kind op de wereld, Aartshertogin Sophie van Oostenrijk. De moeder van Franz Josef vond dat Elisabeth een onnozele, jonge moeder was en zij zorgde alleen voor de baby. Ze noemde haar achter zichzelf en liet Elisabeth helemaal niet voor haar zorgen. Wanneer een jaar later nog een dochter geboren werd, Aartshertogin Gisela van Oostenrijk, nam Sophie van Beieren haar ook weg van bij haar moeder. 
Elisabeth zat er vooral verveeld mee dat ze nog geen zoon, en dus een kroonprins, gekregen had. Op een dag vond ze een brief op haar bureau waarin stond dat de plicht van de koningin was om erfgenamen te krijgen. Als ze hierin niet zou slagen, zou ze gezien worden als een machtszoekende vreemdelinge. 

Reis naar Hongarije

In 1857 reisde Elisabeth met haar twee dochters en haar man naar Hongarije. Die reis liet een grote indruk na op de keizerin, omdat ze daar kon wegvluchten uit de gouden kooi van de Hofburg. Ze bond echt met de Hongaren. Ze leerde Hongaars, wat haar nog populairder maakte. 
Haar twee dochters werden ziek door diarree. De jongste, Gisela, geneesde snel, maar Sophie, haar zusje, stierf. Tegenwoordig vermoedt men dat Elisabeth's oudste dochter stierf aan typhus.
Elisabeth werd zwaar depressief door de dood van haar eerste kind en liet haar dochter, Gisela, in de steek. Hun relatie verbeterde nooit en het leek alsof Gisela haar dochter niet meer was.

Eindelijk een zoon!

Op 21 augustus 1858 werd Rudolf, de eerste zoon van Elisabeth en Franz Josef, geboren. Met de geboorte van een eerste erfgenaam, groeide binnen het hof de invloed van Sissi. Dit gecombineerd met haar sympathie voor Hongarije, maakte haar een perfecte bemiddelaar tussen Keizer Frans Jozef en Hongarije. Ze was liberaal en vooruitstrevend in politiek. Haar liefde voor Hongarije was zo groot dat ze dat land verkoos boven Oostenrijk in de strijd binnen het rijk voor een eigen nationaliteit. 
Net zoals bij haar twee eerste kinderen, mocht Elisabeth zich niet bezighouden met de opvoeding en het onderwijs van Rudolf. Daarbij ging haar gezondheid erop achteruit. Er werd gezegd dat ze leed aan bloedarmoede en van fysieke uitputting. Een dokter vreesde ook dat ze tuberculose had. Ze moest op zijn aanraden naar Madeira om te rusten. Ondertussen werd er in Oostenrijk geroddeld dat Franz Josef een affaire had met een actrice. Zo werd al snel gespeculeerd dat Elisabeth ofwel aan iets psychosomatisch leed ofwel aan een soa. Wanneer ze thuiskwam, was haar gezondheid nog altijd niet gebeterd en deze keer moest ze naar Corfu.
In 1862 had ze soms zo'n last van gezwollen voeten dat ze alleen door (mechanische) hulp kon stappen. In augustus kwam ze voor de eerste keer sinds twee jaar terug naar Wenen voor de verjaardag van Franz Josef. Daar had ze dan weer last van migraine en hevig overgeven. Er werd dus geconcludeerd dat de oorzaak van haar ziekte stress was. 
Rudolf was nu vier jaar oud, maar Franz Josef wou nog een zoon om een 'reserve' erfgenaam te hebben. De dokter van het hof zei dat haar gezondheid niet nog een zwangerschap zou toelaten en dat ze vaak naar een kuuroord zou moeten gaan om te 'genezen'. Ze gebruikte haar gezondheid om officiële gelegenheden en seksuele intimiteit met Franz Josef te vermijden. 
Vijf jaar later werd Oostenrijk-Hongarije gevormd en Elisabeth en Franz Josef werden koningin en koning gekroond. Marie Valerie, het laatste kind van Sissi en Franz Josef, werd een jaar later in Hongarije geboren. Dit was het eerste kind dat Elisabeth zelf kon opvoeden. Aartshertogin Sophie van Beieren kon haar niet meer tegenhouden en ze stierf in 1872. 

Weg uit de Hofburg!

In 1889 pleegde Rudolf zelfmoord, nadat hij zijn vrouw vermoord had. Elisabeth was hier absoluut kapot van en werd zwaar depressief. Na zijn dood droeg ze alleen nog maar zwarte kleren.
Ze begon aan een leven van het reizen. Hoewel er geen echte bewijzen zijn, is er een gerucht dat ze een affaire had met George Middleton, wiens dochter zou trouwen met Winston Churchill, wie premier van het Verenigd Koninkrijk zou zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Elisabeth bracht amper nog tijd door met Franz Josef in Wenen. Hun relatie werd een vriendschap. Ze zijn nooit echt gescheiden. 
Door haar vele reizen kwam ze in Marokko, Algerije, Malta, Turkije, Egypte en Zwitserland.

Moord

Op 10 september 1898 vertrok Sissi uit haar hotel aan het meer van Genève om aan boord van een schip te gaan dat haar naar Montreux, een stad in Zwiterland zou brengen. Tussen haar hotel en het schip werd ze aangevallen door Luigi Lucheni, die haar neerstak met een vijl. Luigi Lucheni, de moordenaar, vertelde later dat hij niet per se Elisabeth wou vermoorden, maar een lid van de koninklijke familie. Ze werd haastig aan boord gebracht, waar men haar corset opende zodat ze kon ademen. Elisabeth kwam weer bij bewustzijn en op de vraag of ze pijn had, antwoordde ze 'Nee. Wat is er gebeurd?'. Maar toen verloor ze weer het bewustzijn. Men merkte een wonde op en ze werd in allerijl terug naar het hotel gebracht. Daar stierf ze op zestigjarige leeftijd.

Reactie

Wanneer Franz Josef het nieuws te horen kreeg, vreesde hij eerst dat ze zelfmoord had gepleegd. Wanneer een derde telegram toekwam, las hij dat ze vermoord was.
De autopsie wees uit dat het wapen 8,5 cm in haar borstkas was gestoken, de vierde rib had gebroken en het hart en een long had doorprikt. Door haar erg strakke corset was de bloeding heel miniem gebleven. 
Haar lichaam werd in een driedubbele doodskist gestoken, de twee binnenste van lood en de buitenste van brons. Die doodskist staat nu in een crypte in Wenen. Haar hart ligt (letterlijk) in de kerk waar ze trouwde en haar organen werden vervoerd naar Hongarije. 

Waarom is ze nu eigenlijk een icoon?

Fysiek

Elisabeth was ongelofelijk mooi. Haar haar was lang tot op haar enkels op een bepaald moment. Ze droeg altijd extreem strakke corsetten en woog voor de meeste tijd van haar leven amper vijftig kilo. Gecombineerd met een grootte van 1m72, had ze een BMI van 17 toen ze vijfenvijftig was. Veel te weinig dus. Haar taille was amper 50 cm.

Politiek

Ze moest trouwen met een man die zeven jaar ouder was en smoorverliefd op haar was. Zij hield niet zo veel van hem als hij van haar hield.
Haar politiek was liberaal en vooruitstrevend, wat nogal botste met het regime in Oostenrijk. 

Persoonlijk

Ze zag heel veel familieleden sterven. Haar moeder stierf in 1892. Ze had een erg goede band met haar moeder, dus dat was heel hard om te verwerken. Haar jongste zus stierf in 1897, haar jongste broer stierf in 1893. Helene, haar zus die normaal gezien met Franz Josef ging trouwen, stierf in 1890. Ze had een goede verstandhouding met een Hongaarse graaf. Er werd geroddeld dat ze met hem een affaire had. Hij stierf in 1890. Haar enige zoon, Rudolf, stierf samen met zijn vrouw in 1889. In minder dan tien jaar verloor ze dus vier familieleden en een buitenechtelijke liefde. En misschien wel de moeilijkste dood om te verwerken, was die van haar dochter Sophie in 1857.