Autonome zenuwstelsel - Het zenuwstelsel

Hoe werken ons zenuwstelsel en hoe belangrijk is dit eigenlijk voor ons? Al deze informatie wordt in dit artikel kort beschreven.

Het zenuwstelsel stelt ons in staat uitwendige en inwendige prikkels waar te nemen. Deze prikkels worden geregistreerd door onze zintuigen. Het zenuwstelsel van de mens is opgebouwd uit het centrale en perifere zenuwstelsel. Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Hieruit loopt het centrale zenuwstelsel van de zenuwcellen van en naar alle delen van het lichaam. Het centrale zenuwstelsel is helemaal omsloten door bot en loopt door in het perifere zenuwstelsel. Het perifere zenuwstelsel bestaat uit 12 paar hersenzenuwen en 31 paar ruggenmergzenuwen. Deze zorgen ervoor dat de informatie naar alle inwendige organen worden gestuurd.

Autonome en animale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kan onderverdeeld worden in autonome en animale zenuwstelsel.
Het animale zenuwstelsel zorgt voor contact met de buitenwereld, zoals zintuiglijke waarnemingen en alle willekeurige bewegingen. Dit wordt gestimuleerd door de zenuwbanen in de grote hersenen.
Autonoom wil zeggen dat het buiten onze controle staat, dit wordt ook wel onwillekeurig genoemd. Het autonome zenuwstelsel zorgt voor de noodzakelijke functies van de instandhouding van het lichaam, zoals de regulatie van de hartslag, ademhaling, bloedcirculatie, hormoonklieren, spijsvertering, voortplanting, slaap en temperatuur regeling. Dit is nodig om de homeostase van het lichaam te onderhouden. Dit wordt voornamelijk door de hersenstam gestuurd. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen die een tegengestelde (antagonistische) werking hebben. Dat zijn het parasympathische zenuwstelsel en het (ortho)sympathische zenuwstelsel. Deze stelsels sturen samen de organen, maar werken niet tegelijk.

Parasympathische zenuwstelsel
Het parasympathische zenuwstelsel onderhoudt het lichaam in rusttoestand. Het bestaat uit enkele zenuwknopen in de hersenstam. Dit komt voornamelijk uit het verlengde merg en het onderste ruggenmerg, die door de zenuwen het centrale deel met de organen verbinden.
De belangrijkste functies hierbij zijn opslag van energie en het herstellen van de inwendige toestand. Hierbij zorgt de stof (acetylcholine) voor een rustige ademhaling, hartslag en activeert het maagdarmstelsel.

Sympathische zenuwstelsel
Het sympathische zenuwstelsel onderhoudt het lichaam tijdens inspanning. Het bestaat uit een rij zenuwknopen, die naast de wervelkolom liggen. Deze rij wordt ook wel grensstreng genoemd. Hierbij zorgt de stof (noradrenaline) voor een vertraagde spijsvertering, versnelde hartslag en ademhaling.

Hieronder zie je een afbeelding wat het parasympathische en het sympathische zenuwstelsel doen.

Neurotransmitters
Een neurotransmitter is een chemische boodschapperstof van de zenuwcellen. Deze komt selectief vrij van een zenuweinde, doordat een zenuwprikkel aankomt. Ze binden zich aan de receptoren van de organen of spieren, waardoor de boodschap wordt doorgegeven.

Receptoren
Receptoren zijn ontvangers die op de celwanden zitten. Deze verbinden zich aan de neurotransmitter, waardoor signalen worden doorgegeven. Receptoren worden in twee groepen onderscheiden, de α- en β-receptoren. De α-receptoren stimuleren de vernauwing van bloedvaten van de huid, ingewanden en slijmvliezen. De β-receptoren stimuleren de kracht van de hartcontracties, verwijding van de luchtwegen, vaatverwijding in skeletspieren en een verlaging van de contractiliteit van de spierlaag van de baarmoeder.
De β-receptoren zijn te onderscheiden in β1- en β2-receptoren:
• β1-receptoren zitten voornamelijk in de pacemakercellen van het hart, in het myocard.
• β2-receptoren zitten in de wanden van de luchtwegen en in bepaalde bloedvaten.
Acetylcholine en (nor)adrenaline zorgen ervoor dat de werking van de neurotransmitters worden aangepast of op de receptoren, waar ze normaal op werken, worden geblokkeerd.

Bètablokkers
Bètablokkers blokkeren de β-receptoren. Hieronder worden 2 soorten bètablokkers onderscheiden: de selectieve en niet-selectieve bètablokkers. Selectieve bètablokkers blokkeren de β1-receptoren die op het hart zitten. De niet-selectieve bètablokkers blokkeren de alfa- en bèta-receptoren, deze hebben voornamelijk effect op het hart en luchtwegen.

Bèta-receptorblokkerende sympathicolytica
Bèta-receptorblokkerende sympathicolytica (β-blokkers) is een geneesmiddelgroep die de bètareceptoren blokkeren van het sympathische zenuwstelsel.
Het zijn geneesmiddelen die het hart rustiger laten kloppen en de bloeddruk verlagen. Het hart wordt daardoor minder belast en verbruikt minder zuurstof. De β-blokkers werken door receptoren om (nor)adrenaline te blokkeren. Noradrenaline is een stof die in het lichaam wordt afgescheiden en die berichten via de zenuwen doorgeeft. Door het blokkeren van noradrenaline vertraagt de hartslag en vermindert daardoor de bloeddruk.

Aandoeningen
• Hart- en vaatziekten
• Hoge bloeddruk
• Te veel adrenaline
• Tremor simplex (trillingen)
• Voorkomt migraine
• Glaucoom (groene staar)
• Examenvrees

Bijwerkingen
• Ademnood
• Astma-aanvallen (bij astma patiënten)
• Bloeddrukverlaging (bij ouderen en snel opstaan)
• Centrale effecten, zoals nachtmerries en depressies
• Duizeligheid
• Hartkloppingen
• Hartritmestoornissen
• Koude handen en voeten
• Transpireren
• Vermoeidheid
Over het algemeen heeft bij gebruik van selectieve bètablokkers minder bijwerkingen dan niet-selectieve bètablokkers.

Medicatiehistorie van bètablokkers
In de apotheek wordt er zorgvuldig met medicijnen omgegaan. Voordat patiënten medicijnen krijgen, wordt het recept nauwkeurig gecontroleerd. Hier wordt gekeken of de verschillende geneesmiddelen samen gebruikt kunnen worden. Om de medicatiehistorie te achterhalen wordt er gebruikt gemaakt van een computersysteem. In dit computersysteem wordt bijgehouden welke geneesmiddelen patiënten op dit moment gebruikt en gebruikt heeft. De bètablokkers kun je herkennen, doordat het op ’’olol’’ eindigt.