onder de vitale functies wordt de bloeddruk, hartslag, ademhaling, lichaamstemperatuur en bewustzijn bedoelt. Maar wat is dit nu eigenlijk precies. Wat kan er aan gezien worden, En wat zijn normale waardes. Hier de antwoorden.

Vitale functies

De hartfrequentie

De hartfrequentie wordt ook wel de hartslag genoemd. Met de hartfrequentie meet je hoeveel slagen per minuut het hart maakt. Bij het volwassen persoon , in rust, is dit tussen de 60 en 100 slagen per minuut. Een hartslag kan onregelmatig, te snel of te langzaam gaan. Wanneer dit zo is, heb je last van ritmestoornissen. Dit wordt meestal veroorzaakt door invloeden van buitenaf (bijv. adrenaline). Ritmestoornissen kunnen worden opgelost door een pacemaker. De pacemaker regelt dan de aantal slagen per minuut.

De hartfrequentie wordt meestal gemeten door aan de pols te voelen (1.) en dmv. een zandloper een minuut lang de voelen en tellen hoe vaak je de hartslag in de pols voelt. Het nadeel aan deze methode is dat het een indicatie is. De methode is niet heel betrouwbaar.

Er zijn hiernaast nog 3 andere manieren die je kunt gebruiken om de hartfrequentie te meten.

• 2. De elektrocardiogram. Deze wordt door een hartspecialist gebruikt, het voordeel van deze methode is dat deze wel zeer betrouwbaar is. Er worden elektrodes op de borstkas en rug geplakt. Hiermee wordt de elektrische activiteit van het hart gemeten. Aan het eind van het onderzoek wordt het verloop in een grafiek weergegeven.
• 3. Sporters moeten regelmatig hun hartfrequentie meten. Vooral bij hen wordt er dan een borstband omgedaan waar elektrodes aan zitten. Hierbij wordt elke hartslag gemeten en direct doorgestuurd naar een “horloge” die diegene om de pols draagt. Het ligt er een beetje aan wat voor “horloge” je om hebt, maar de meeste kunnen gemiddeld 5, 15 of 60 seconden hierin weergeven.
• 4. Ook is er nog een hartslagmeter die de bloeddoorstroming in de vinger of de oorlel registreert. Je plaatst dan een klip op je vinger of op je oorlel waar een lichtje in zit. Per hartslag stroomt er dan even meer bloed door de ledematen en wordt de lichtstraal even onderbroken waardoor je de hartslag kunt meten. Het nadeel van deze methode is dat ook deze niet altijd even betrouwbaar is.

Wanneer je bij ouderen de hartfrequentie meet zal deze (net als bij een volwassen iemand) rond de 70 slagen per minuut liggen. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van de gezondheid van de persoon en of de persoon een trap heeft opgelopen, of net uit bed komt.

 

De bloeddruk

De bloeddruk is de kracht waarmee het bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt. Wanneer het hart samentrekt wordt de druk op de vaatwanden groter. Dit wordt de bovendruk (systolische bloeddruk) genoemd. Tussen 2 slagen ontspant de hartspier zich en neemt de druk weer af, dit heet onderdruk (diastolische bloeddruk).

De bloeddruk meten gebeurt met een bloeddrukmeter. Er wordt om de bovenarm van degene waarvan je de bloeddruk meet een band gedaan. De ander houdt het pompje/knijpballonnetje vast. Vervolgens wordt er in de ballon net zo vaak geknepen totdat er geen bloed meer door de bovenarmslagader loopt (de polsslag is niet meer voelbaar).
Hierna laat je het ventieltje van de ballon langzaam open. Je hoort tijdens het leeg laten lopen een constant geluid. Wanneer deze even weg is, heb je de bovendruk. Vervolgens laat je het meer lucht ontsnappen. Wanneer je nogmaals een soort “stilte” hoort heb je de onderdruk. De bloeddruk wordt afgekort met de letters RR (van de Italiaanse onderzoeker Riva- Rocci).

Een “normale” bloeddruk is 120/80. Bij ouderen ligt deze hoger, namelijk 140/90. Een reden van een verhoogde bloeddruk op latere leeftijd is dat het bloedvatenstelsel ook “ouder” wordt.

Bij ouderen is de bovendruk geregeld te hoog. Deze bloeddruk wordt dan naar beneden gebracht. Waar een te hoge bloeddruk vandaan komt is niet altijd even duidelijk. In sommige situaties hebben mensen een (aangeboren) nierziekte/ een teveel aan hormonen uit het bijniermerg/ geregeld drop of kauwgum eten. Omdat een hoge bloeddruk zoveel verschillende oorzaken kan hebben is het belangrijk om te kijken waar deze hoge bloeddruk precies vandaan komt. Dit gebeurt onder leiding van een arts, deze zal dan ook samen met diegene die een te hoge bloeddruk heeft kijken naar hoe het probleem verholpen kan worden.

De lichaamstemperatuur

Ook wel de warmtegraad van het lichaam genoemd. De normale lichaamstemperatuur bij een volwassene varieert tussen de 37 en 37 graden. ’s Morgens is de temperatuur lager en ’s avonds vaak iets hoger. Een temperatuur iets boven de 37 graden is verhoging. Vanaf 38 graden en hoger spreekt men van koorts. Een lichaamstemperatuur lager dan 36 graden wordt een verlaagde temperatuur genoemd.

Meten van de lichaamstemperatuur kan op verschillende manieren. Hieronder staan de verschillende manieren:

• 1. Onder de oksel
• 2. In de anus
• 3. In de mond
• 4. In de mond, onder de tong
• 5. In het oor
• 6. Op de huid
   

Omdat niet alle manieren even betrouwbaar zijn, heb ik hieronder weergegeven in een tabel hoe je de juiste lichaamstemperatuur krijgt, na corrigeren.

Meetplek Benaming Soort thermometer Corrigeer door
onder de arm            axillair kwik- of digitale thermometer                + 0,5°C
onder de tong           sublinguaal kwik- of digitale thermometer       + 0°C
in de mond                oraal fopspeen thermometer                             + 0°C
op de huid                 cutaan huidthermometer                                     niet accuraat
in het oor                    tympaan oorthermometer                                    + 0°C
in de anus                  rectaal kwik- of digitale thermometer               - 0,5°C

 

De ademhaling

De ademhaling bestaat uit een in- en uitademing. Tijdens de inademing zet de borstkas uit, zodat de lucht kan worden opgenomen. Tijdens de uitademing wordt de ruimte in de borstkas weer kleiner waardoor de lucht eruit kan.

Een normale ademhalingsfrequentie bij en volwassen persoon is 12 tot 18 ademhalingen per minuut. Bij de ademhaling kun je ook op andere aspecten letten behalve de frequentie. Bijvoorbeeld: diepte, geluid (rochelen/ piepen), adembeweging (neusvleugelen, sterkte borst- en buikbewegingen), regelmaat en eventuele onaangename geuren.

Wanneer je de ademhaling gaat meten moet je ervoor zorgen dat de persoon rustig zit of ligt. En de persoon mag hierna even niet meer bewegen. Vervolgens tel je 30 seconden lang hoe vaak de persoon in- ademt. Deze meting doe je vervolgens keer 2, zodat je de telling van 1 minuut hebt.
Wanneer iemand een onregelmatige ademhaling heeft is het verstandig om 1 minuut lang achter elkaar een telling te doen.

Het bewustzijn

Het bewustzijn is te meten door te kijken of iemand een teken van leven geeft. Wanneer dit zo is, is iemand nog bij bewustzijn. Wanneer dit niet zo is, is iemand bewusteloos.
Wanneer iemand bewusteloos is, moet je voorkomen dat deze persoon stikt, leg de persoon in de stabiele zijligging. Dit doe je door de rechterarm omhoog te leggen, de linkerarm op de buik te leggen en het linkerbeen iets opgetrokken. Pak vervolgens de knie (van het opgetrokken been) en de linkerschouder vast en draai de persoon naar je toe. Leg vervolgens het gezicht op de rechterarm (die omhoog lag), zodat de mond en dus ademhalingswegen vrij liggen.
Wanneer iemand nog steeds niet reageert, bel dan 112.